Osho: Thuyền Rỗng

(bài nói ngẫu hứng kinh của Trang Tử)

Phi Tuyết tổng hợp sách 400 trang còn 50 trang

1. Chiếc bánh cháy

Tôi từng nghe, có một bà mẹ rất lo lắng về đứa con mình, nó mười tuổi rồi mà vẫn chưa nói một lời nào. Mọi nỗ lực đều được thực hiện để tìm ra nguyên nhân nhưng đều thất bại, các bác sĩ đều nói không có gì bất thường với đứa trẻ cả, từ trí não đến thân thể, mọi thứ đều ổn, dù vậy nó vẫn cứ không nói lời nào. Thế rồi bỗng nhiên một buổi sáng đứa trẻ nói và nó nói, “Cái bánh này cháy quá.”

Bà mẹ không thể tin vào điều đó, bà ấy hoảng sợ và nói, “Gì thế này? Con đang nói đấy à? Con nói khá quá, nhưng thế thì tại sao con im lặng mãi thế? Bố mẹ đã làm mọi cách mà con chưa bao giờ thốt ra lời nào cả.”

Đứa trẻ nói, “Chưa bao giờ có gì sai sót cả. Mọi thứ đều ổn thoả cho tới hôm nay. Đây là lần đầu tiên cái bánh bị cháy mà.”

Nếu không có gì sai sót, sao phải nói?

Nhiều người tới tôi và hỏi sao tôi nói nhiều thế, ngày nào cũng nói. Tôi đáp, “Chà, bởi vì chẳng cái gì xem chừng ổn thoả cả. Bao nhiêu người sai vẫn cứ tới đây và lắng nghe. Có quá nhiều cái sai đến mức tôi phải nói. Nếu chẳng có gì sai thì tôi đã chẳng cần phải nói. Tôi nói bởi vì bạn, vì nhiều cái bánh bị cháy.”

Bạn đã tới tôi, điều đó là nguy hiểm vì bạn sẽ chẳng thu được gì từ tôi đâu, nhưng bạn có khả năng sẽ mất tất cả. Tôi sẽ làm cho bạn mất tất cả, bởi vì chừng nào bạn còn chưa mất đi, điều thiêng liêng không thể nào đi vào bạn được, nó không thể xảy ra, bạn chính là rào chắn.

Bạn đầy ắp, nhiều ơi nhiều, đầy định kiến, bướng bỉnh. Bạn rót đầy bản thân mình tới mức chẳng cái gì có thể thấm vào bạn được nữa. Cánh cửa của bạn đang đóng, Thượng đế dù có muốn cũng không thể đi vào. Chỉ khi bạn biến mất, khi bạn không hiện hữu thế thì cửa mới mở ra. Thế thì bạn trở thành giống như bầu trời bao la, vô tận.

Và đấy là bản tính của bạn, đấy là Đạo.

Bạn đã tới tôi như một người nào đó, nếu bạn cho phép tôi, nếu bạn cho tôi cơ hội, tôi sẽ làm cho bạn mất đi mọi ý tưởng và gánh nặng mà bạn đang mang theo, để trở thành không ai cả, nhẹ gánh, thanh thản. Nhưng tại sao bạn phải thành không-ai-cả? Vì chừng nào bạn chưa thành không-ai-cả thì bạn không thể phúc lạc được, thế thì bạn bỏ lỡ cả cuộc đời.

Thực sự bạn đâu có sống, bạn đơn thuần kéo lê, bạn đơn thuần mang bản thân mình như gánh nặng. Rất nhiều khổ đã xảy ra, nhiều thất vọng, nhiều buồn đau nhưng chẳng có tia phúc lạc nào trong cuộc sống của bạn cả.

Khi bạn là ai đó, bạn như tảng đá rắc chắc, chẳng gì có thể thấm vào bạn. Khi bạn là không-ai-cả, bạn bắt đầu mềm ra, xốp ra, như bọt biển, thiêng liêng bắt đầu thấm vào bạn.

Khi bạn thực sự không là ai cả, chỉ là cái trống rỗng, cái trong suốt, thế thì mọi thứ có thể xuyên qua bạn không cản trở nào, không kháng cự hay rào chắn nào, thế thì bạn thành lối chuyển, cánh cửa, con đường.

Bất cứ khi nào bạn là ai đó, bạn là sự điên khùng. Chỉ khi không là ai cả, thế thì lần đầu tiên bạn biết lành mạnh là gì.

Bạn có thể thấy cái điên khùng trong cuộc sống và trong chính bản thân bạn chứ chẳng cần nhìn đi đâu xa xôi. Và dầu thế, dầu cho bạn có thể thấy mình như người điên nhưng nhớ lấy: bạn mới chỉ là tay điên học việc thôi, tôi là tay điên lọc lõi và vì thế tôi mới có thể giúp bạn.

Chẳng chuyên gia nào giúp được cho cái điên của bạn, bạn đã gõ không biết bao nhiêu cửa rồi, bạn đã tìm kiếm trong không biết bao nhiêu kiếp sống rồi, vậy mà chẳng có gì giúp được bạn.

Tôi có thể giúp không phải bởi tôi là chuyên gia, nhưng vì tôi là người trong cuộc, tôi đã từng du hành trên con đường mà bạn đang đi, tôi đã trải qua cùng những điên khùng ấy, điên rồ ấy, cùng cái đau và những cơn ác mộng ấy. Tôi đã trải qua, vì vậy tôi có thể cho bạn lời khuyên để bạn cũng thoát ra khỏi điên khùng của bạn, để lại lành mạnh.

Lành mạnh là đi tới chỗ tự nhiên, là đi tới điểm tối thượng trong bạn. Và cần rất nhiều nỗ lực bởi vì việc cắt bỏ hình dạng, xoá bỏ hình dạng cũ là rất khó khăn. Bạn đã quá gắn bó, quá đồng nhất với nó rồi. Nỗ lực của tôi là giết chết bạn, phá huỷ bạn, giết mọi ý tưởng mà bạn đang mang theo về bản thân mình. Một khi bạn đã bị phá huỷ, cái không thể huỷ diệt được sẽ trỗi dậy, nó vẫn đang còn đó nhưng bị che kín. Một khi tất cả những cái không phải là bản chất đã được bỏ đi, thế thì điều tinh tuý sẽ được hiển lộ. Nó giống như ngọn lửa – rực rỡ, sống động, vinh quang ngập tràn.

Người như Trang Tử và Lão Tử, hay tôi, con thuyền có đấy, nhưng nó là trống rỗng, không có ai bên trong nó cả. Nếu bạn chỉ nhìn trên bề mặt, thế thì ai đó có đấy, bởi vì thuyền có đấy. Nhưng nếu bạn thấm vào sâu hơn, nếu bạn thực sự thân thiết với tôi, nếu bạn quên đi thân thể, quên con thuyền, thế thì bạn sẽ đi tới gặp chỉ cái không.

Trang Tử là việc nở hoa hiếm hoi, bởi vì trở thành không-ai-cả là điều khó khăn nhất nhưng cũng là điều phi thường nhất trên thế giới này. Hãy thiền về lời của ông ấy.

“Người hoàn hảo, thuyền của người đó trống rỗng.

Những người đang cai trị người khác, toàn là người đang sống trong lẫn lộn

Người bị người khác cai trị, thì sống trong buồn khổ.”

 

Ham muốn cai trị bắt nguồn từ bản ngã, ham muốn sở hữu, ham muốn mạnh mẽ, ham muốn chi phối cũng đến từ bản ngã. Càng nhiều quyền lực, nhiều cai trị, bản ngã càng to, con thuyền càng đầy ắp.

Chỉ những người đang còn lẫn lộn, đang trong hỗn độn thì mới đi ham muốn cai trị, ham muốn lãnh đạo người khác.

Khi bạn bắt đầu lãnh đạo người khác, bạn quên mất cái lẫn lộn của mình, đây chỉ là một kiểu đào thoát, trốn chạy. Bạn đang ốm, nhưng nếu ai đó ốm và bạn chỉ bận tâm việc chữa cho người đó, bạn quên mất bệnh tật của mình.

Khi bạn quan tâm bệnh của người khác, bạn quên mất bệnh của mình, do đó mới có biết bao nhiêu nhà lãnh đạo, biết bao nhiêu guru, biết bao nhiêu thầy. Việc ấy đem lại cho bạn mối bận tâm. Nếu bạn quan tâm đến người khác, nếu bạn phục vụ và giúp đỡ người khác, bạn sẽ quên mất cái lẫn lộn của riêng mình, quên mất cái rối loạn bên trong của mình, vì bạn đã quá bận bịu rồi.

Bạn không chỉ sống trong lẫn lộn đâu, bạn còn lan toả cái lẫn lộn ấy cho người khác nữa.

Cho nên nếu bạn lẫn lộn, xin nhớ, chớ giúp thêm ai nữa, bởi vì giúp đỡ của bạn sẽ thành việc đầu độc. Nếu bạn lẫn lộn, đừng bận tâm đến người khác nữa, bởi vì bạn đơn thuần chỉ tạo thêm rắc rối, bệnh của bạn sẽ trở thành truyền nhiễm.

Đừng đưa lời khuyên cho bất kì ai, và nếu bạn còn có chút suy nghĩ sáng tỏ, đừng nhận lời khuyên từ người đang lẫn lộn. Tỉnh táo đi, vì người lẫn lộn bao giờ cũng thích cho lời khuyên. Và họ cho ra lời khuyên miễn phí, họ ban phát lời khuyên rất hào phóng.

Tỉnh táo đi. Từ lẫn lộn, chỉ lẫn lộn được sinh ra thôi.

 

Đừng là người chi phối và cũng đừng là người bị chi phối, thế thì bạn là ai? Bỗng dưng bạn biến mất vì bạn chẳng còn ý nghĩa gì với ai, không ai phụ thuộc vào bạn, bạn không được cần tới.

 

Có một nhu cầu lớn để được cần tới, nhớ lấy, bạn cảm thấy thoải mái bất kì khi nào bạn được cần tới. Đôi khi, thậm chí nếu điều ấy đem đến khổ cho bạn, đem đến tình trạng nô lệ, thế nữa bạn vẫn cứ thích được cần tới.

 

Nếu không ai cần đến bạn, bạn là ai?

 

Trang Tử nói, “Cách để có sự sáng tỏ trong lẫn lộn, cách thoát khỏi sự buồn khổ, là sống trong Đạo, trên mảnh đất của hư không”

 

Nếu bạn có thể ở trên mảnh đất của hư không, mảnh đất mà dường như bạn không có đó, dường như chẳng ai cần đến bạn và bạn cũng chẳng cần bất kì ai. Bạn tồn tại cứ như bạn không hiện hữu, như bạn không có ý nghĩa gì, thế thì bản ngã không thể tồn tại mãi được. Đó là lý do bạn cứ cố gắng để trở nên có ý nghĩa theo cách này hay cách khác. Bất kì khi nào bạn cảm thấy rằng bạn được cần tới, bạn cảm thấy thoải mái. Nhưng đây là lý do cho mọi khổ của bạn, đây là nền tảng cơ sở cho địa ngục của bạn.

 

Đạo nhân, hiền nhân là người ở chính giữa, điểm giữa, mảnh đất hư không: không bị chi phối và cũng không làm việc chi phối. Khi bạn không có đó, toàn bộ thế giới biến mất. Khi thế giới biến mất, sự tồn tại xuất hiện. Ngôi nhà vẫn có đó nhưng không phải là của bạn. Hoa vẫn có đó nhưng nó sẽ là vô danh, không tên gọi, không đẹp cũng không xấu. Mọi thứ có đó nhưng không khái niệm nào nảy sinh trong đầu bạn. Mọi khái niệm, mọi khuôn khổ và giới hạn đều biến mất.

 

Sự tồn tại trần trụi, hồn nhiên còn lại đó trong cái thuần khiết của nó. Sự tồn tại trong sáng tựa tấm gương. Và tất cả những khái niệm, tất cả tưởng tượng, tất cả ước mơ đều biến mất trong mảnh đất của cái hư không này.

“Nếu một người đi thuyền qua sông và chiếc thuyền rỗng vô tình trôi đụng phải.

Dù người có hẹp lòng đến đâu cũng không giận dữ bao giờ.

Nhưng nếu thấy người trên thuyền đó, chủ thuyền này nhất định giận dữ.

La lối một lần không ai nghe thì la lối ba lần, rồi buông lời chửi mắng.

 Trước không giận sao nay lại giận? Vì trước không có người nay lại có người.

Nếu như thuyền đó trống rỗng, người đó ắt chẳng la lối cũng chẳng giận dữ.”

Nếu người ta đụng vào bạn và nếu người ta giận dữ với bạn, nhớ lấy, họ không có lỗi đâu. Con thuyền của bạn không trống rỗng. Họ giận dữ bởi vì bạn có đấy, thuyền bạn đầy ắp. Nếu con thuyền của bạn là rỗng không, vô ngã, thì việc giận dữ của họ trông sẽ rất ngu xuẩn.

Khi con thuyền là rỗng bạn thậm chí có thể tận hưởng giận dữ của người khác. Cho nên nhớ lấy, nếu người ta cứ đụng vào bạn, bạn nữa cũng quá cứng, như bức tường. Là cánh cửa đi, trở thành trống rỗng đi, để cho họ đi qua.

 

Biểu tượng này về chiếc thuyền trống rỗng thực sự là biểu tượng đẹp đẽ.

 

Mọi người giận dữ quá nhiều với bạn bởi vì bạn quá nhiều ở đó, bởi vì bạn quá nặng ở đó – quá cứng rắn đến mức họ không thể đi qua được. Và cuộc sống thì bao giờ cũng xoắn xuýt với mọi người. Nếu bạn quá nhiều, quá đầy, thế thì ở mọi nơi sẽ đều có đụng độ, giận dữ, mọi nơi sẽ có chán nản, hùng hổ, bạo hành – xung đột không dứt.

 

Bất kì khi nào bạn cảm thấy ai đó đang giận dữ hoặc người nào đó va chạm vào bạn, bạn bao giờ cũng nghĩ rằng người đó chịu trách nhiệm. Đây chính là cách người ngu kết luận, diễn giải.

 

Người dốt nát bao giờ cũng nói, “người khác chịu trách nhiệm.” Người trí huệ bao giờ cũng nói, “Nếu như có người phải chịu trách nhiệm, thì người đó là tôi.”

 

Khi nói “tôi là người chịu trách nhiệm” không có nghĩa “tôi đã làm điều gì đó khiến họ giận”, không nhất thiết, đó không phải vấn đề. Bạn có thể chẳng làm bất cứ điều gì nhưng chỉ bởi sự hiện hữu của bạn cũng đủ cho người khác trở nên giận dữ. Vấn đề không phải liệu bạn đã làm điều gì tốt hay xấu, vấn đề là ở chỗ bạn đang có đấy.

 

Đây là khác biệt của Đạo và các tôn giáo khác. Các tôn giáo nói, “Làm điều tốt đi, hành xử theo cách không ai có thể giận bạn.” Đạo nói, “Đừng hiện hữu.”

 

Các tôn giáo khác khuyên người ta làm việc tốt, trở thành các thánh nhân, nhưng vấn đề là các thánh nhân và người tốt đôi khi mang bản ngã còn lớn hơn cả người xấu, thuyền của họ còn đầy hơn vì họ là người tốt. Người khác có thể cảm thấy mặc cảm khi ở cùng họ, cảm thấy thật nặng nề.

 

Không dễ để sống cùng những người tốt và các thánh nhân, rất khó. Họ dường như nhìn mọi thứ bằng đôi mắt kết án. Việc ở cùng người đó, cảm nhận sự hiện hữu của người đó đôi khi cũng đủ khiến bạn cảm thấy giận dữ.

 

Đạo có phẩm chất khác hẳn, nó là tôn giáo sâu sắc nhất đã từng tồn tại trên trái đất này, không gì so sánh được với nó. Đã từng có những thoáng nhìn trong lời của Phật, của Krishna và Jesus nhưng chỉ là thoáng nhìn thôi, thông điệp của Lão Tử hay Trang Tử là thuần khiết nhất, tuyệt đối thuần khiết, không có gì làm bẩn được nó.

 

Và đây chính là thông điệp lần này: mọi xung đột tồn tại là do bạn còn đó, do có ai đó trong thuyền. Địa ngục cuộc sống của bạn xảy ra chỉ bởi vì còn người trong thuyền, không chỉ một mà cả một đám đông đang chen chúc trong thuyền của bạn.

 

Đạo thậm chí còn đi xa hơn, nó nói, nếu như bạn có vầng hào quang của tính thánh thiện quanh mình, điều đó chỉ ra rằng bạn vẫn còn đang hiện hữu đấy.

 

Lão Tử và Trang Tử chưa bao giờ được vẽ trong bức tranh nào với hào quang xung quanh. Không như Jesus, Zarathustra, Krishna, Phật, Mahavira, họ chưa bao giờ được vẽ với hào quang quanh đầu. Vì như lời họ nói, ‘ngay cả cái đầu cũng biến mất rồi, không hiện hữu, thế thì lấy đâu ra hào quang?’

 

Mọi hào quang đều có liên hệ với bản ngã. Không phải tự Krishna hay Jesus hay Phật đã tự hoạ bức tranh của họ, đó đều do các đệ tử vẽ ra. Đệ tử không thể nghĩ được về thầy của mình mà không có hào quang, không phi thường. Nhưng Trang Tử lại nói, “Là bình thường chính là hiền nhân. Không ai nhận ra bạn, không ai cảm thấy bạn là người phi thường. Cứ là bình thường thôi và đi vào đám đông. Là bình thường là đức hạnh, đức hạnh không phải việc mài giũa cá tính hay thông qua hành động. Đức hạnh là việc là bình thường.”

 

Với Trang Tử, mọi cá tính đều là cái ngã, kể cả đức hạnh. Chỉ một cá tính đáng nói tới, đó là vô ngã. Tôn giáo nói bạn hãy phấn đấu để đạt tới trạng thái bằng lòng với bản thân mình, nhưng bản thân bạn vẫn còn đó để bằng lòng. Trang Tử nói: đừng có đấy, đừng hiện hữu thế thì không có vấn đề chuyện bằng lòng hay không.

 

Thuyền rỗng là người không còn bản ngã. Người đó chẳng có gì để mất cả, như những khất sĩ dưới thời Phật, họ lang thang, vô gia cư, chẳng có gì để bảo vệ hay gìn giữ. Họ có thể đi bất cứ đâu, cũng hệt như mây trên trời, vô gia cư, không gốc rễ ở đâu cả, trôi nổi, không mục tiêu, không mục đích, vô định, không bản ngã.

 

Nếu như tôi đang trao cho bạn cái gì, thì đó là chìa khoá để không thành công, chìa khoá để thất bại và không lo nghĩ, để làm sao đi vào cái vô danh, vô gia cư, không mục tiêu, chỉ như người ăn xin, không sở hữu bất cứ gì, hoàn toàn trống rỗng. Tôi đang trao cho bạn cách thức để là thuyền rỗng.

 

 

 

 

 

 

 

2. Con thuyền rỗng

 

Hiền nhân, người trí huệ là con thuyền rỗng

 

Người thực sự trí huệ là người ngây thơ, bạn không thể tiên đoán về ông ấy, bạn không thể đi theo ông ấy, ông ấy hoàn toàn phi logic, không nhất quán, như người điên. Ông ấy khiến bạn nhận ra, không sớm thì muộn, rằng bạn phải là chính bạn, bạn không thể bắt chước được.

 

Một điều sẽ rất khó cho mọi người hiểu, đó là hiền nhân là người không có quyền năng gì cả, không phải kiểu như chạm vào mắt người mù và mắt mở ra hay chạm vào người chết thì người chết sống lại. Với đa phần nhân loại, họ thường xem hiền nhân như người làm ra phép màu.

 

Quyền năng của hiền nhân là sự trống rỗng, sự vô hình của người đó. Người đó là năng lượng tuôn chảy, không hướng đến đâu, không cập bến nào. Bạn có thể được chữa lành trong sự hiện diện của người đó, mắt của bạn có thể mở ra nhưng người đó không chạm vào mắt bạn, người đó mở đôi mắt linh hồn bạn, cho bạn thấy những điều bạn chưa bao giờ thấy trước đây.

 

Người đó không có quyền năng, người đó chẳng đạt tới gì, người đó không có kính trọng và người đó cũng chẳng bao giờ phán xét ai cho nên không ai phán xét người đó, người như thế là hoàn hảo, con thuyền của người đó hoàn toàn trống rỗng.

 

Và để điều này trở thành con đường của bạn nữa: Làm rỗng con thuyền của mình đi, ném đi mọi thứ trong thuyền cho đến khi chẳng còn lại gì. Thậm chí bản thân bạn cũng phải bị vứt đi, bản thể bạn phải được làm trống rỗng toàn bộ.

 

Một khi bạn trống rỗng, bạn sẽ được tràn đầy. Mọi ân sủng sẽ đổ tràn vào bạn khi bạn trống rỗng. Chỉ cái trống rỗng toàn bộ mới có thể đón nhận tất cả.

 

Tâm trí bạn nhỏ bé thế mà lại đầy ắp thế, nó không thể đón nhận được điều thiêng liêng. Căn phòng của bạn nhỏ bé thế, bạn không thể mời được điều thiêng liêng vào. Phá huỷ toàn bộ ngôi nhà này đi, trở nên trống rỗng như bầu trời để cho mọi không gian đều đầy tràn điều thiêng liêng, đầy tràn Thượng đế.

 

Cái trống rỗng đang trở thành con đường, thành mục đích, thành mọi thứ. Hãy làm trống bản thân bạn khỏi mọi rác rưởi đi, mọi khổ, giận, mọi ghen, mọi đau lẫn vui của bạn – bất kì cái gì bạn nhận thấy, vứt chúng đi, đừng chọn lựa hay phân biệt, vứt tất cả, vứt cả bản thân mình đi.

 

Và khoảnh khắc bạn đã trống rỗng toàn bộ, bỗng nhiên bạn sẽ thấy rằng bạn là cái toàn thể, là tất cả. Qua hư không mà cái toàn thể được đạt tới.

 

Thiền không là gì khác hơn ngoài việc làm trống rỗng bản thân bạn tới tận cùng, làm bạn trở thành không ai cả.

 

Trong thiền, bạn di chuyển như không ai cả. Và nếu bạn tạo ra giận dữ trong ai đó, hay nếu bạn bị đụng chạm, nhớ lấy, bạn hẳn còn đó trong chiếc thuyền, đó là lý do.

 

Chẳng mấy chốc khi thuyền của bạn trống rỗng, bạn sẽ không còn đụng chạm nữa, sẽ không còn xung đột, không có giận dữ, không bạo hành – không gì cả.

 

Vì cái không này mà bạn đã đi tìm và kiếm mãi qua muôn vàn kiếp sống. Cái không này chính là phúc lành, cái không này là ân huệ.

 

Đừng tìm kiếm nữa, là thuyền rỗng đi!

 

“Đức hạnh hoàn hảo tạo ra cái không

 

Vô ngã mới là cái ngã thật

 

Và người vĩ đại nhất là không ai cả”

 

Đây là một trong nững điều cơ bản của cuộc sống người theo Đạo.

 

Đức hạnh hoàn hảo tạo cái không vì khi bạn là đức hạnh hoàn hảo thì bạn chẳng cần gì cả. Khi bạn là đức hạnh hoàn hảo thì không có ham muốn, không có động cơ. Cái hoàn hảo làm sao có thể di chuyển được? Chỉ cái không hoàn hảo mới di chuyển. Chỉ cái không hòan hảo mới ham muốn tạo ra cái gì đó. Cho nên một nghệ sĩ hoàn hảo thì chẳng bao giờ vẽ tranh, một nhạc sĩ hoàn hảo sẽ vứt cây đàn sitar của mình đi. Một cung thủ hoàn hảo thì bẻ cung và tên đi, một người hoàn hảo như Phật thì hoàn toàn vô dụng.

 

Phật đã tạo ra được gì? Thơ ca, điêu khắc, tranh vẽ, xã hội? Ông ấy dường như hoàn toàn không sản xuất, ông ấy chẳng làm ra cái gì cả.

 

Sản xuất đến từ ham muốn, sản xuất tới vì bạn không hoàn hảo. Bạn tạo ra cái gì đó như vật thay thế vì bạn cảm thấy không mãn nguyện. Khi bạn hoàn toàn mãn nguyện, sao phải sáng tạo bất cứ gì nữa? Thế thì bản thân bạn là niềm vinh quang của sáng tạo, thế thì bản thể bên trong tự nó hoàn hảo, chẳng cần gì hơn.

 

Nếu thế giới này là đức hạnh thì mọi mục tiêu tiện dụng sẽ biến mất, sẽ chỉ còn chơi đùa, không có sản xuất. Thế thì toàn thế giới và cuộc sống này trở thành trò chơi. Bạn thích thú nó nhưng bạn không cần nó. Một hiền nhân hoàn hào thì tuyệt đối vô dụng.

 

Một trong các tên của Phật là Tathagata – Như Lai. Từ này thực sự đẹp, nó nghĩa là, giống như gió tới và đi. Tới như gió và đi như gió. Không thể chụp bắt được gió. Bản thể giống như cơn gió, không gì chụp bắt được nó. Chỉ tâm trí mới có thể bị chụp bắt.

 

Tâm trí có thể bị bắt rất dễ dàng, bạn luôn bị bắt giữ theo cách này cách khác. Bởi vì bạn có tâm trí nên vợ, chồng, sẽ bắt lấy bạn, cửa hàng, kho báu, chức vụ, bất kì cái gì cũng sẽ bắt giữ bạn. Có những cái lưới, hàng triệu lưới đang bao xung quanh bạn. Bạn không thể nào tự do chừng nào bạn còn chưa tự do khỏi tâm trí. Bạn sẽ cứ còn bị bắt đi bắt lại.

 

Nếu bạn bỏ người đàn bà này, người đàn bà khác sẽ bắt bạn ngay lập tức và bạn không thể trốn thoát được. Bạn có thể thoát người vợ này nhưng không thoát được phụ nữ. Bạn có thể thoát đàn ông này nhưng bạn sẽ đi đâu? Ngay khi bạn rời khỏi người này, người khác đã bước vào cuộc sống của bạn. Bạn có thể bỏ thành phố này, nhưng bạn sẽ đi đâu? Thành phố khác sẽ bắt bạn.

 

Bạn có thể bỏ ham muốn này nhưng ham muốn khác sẽ trở thành nhà tù mới. Tâm trí bao giờ cũng trong tù túng, nó đã bị bắt. Khi bạn vứt bỏ tâm trí thế thì không ai bắt bạn được.

 

3. Sống không kế hoạch 

“Nếu một người lỡ giẫm lên chân người lạ trong bãi chợ, người đó xin lỗi rất lễ phép,

và người đó giải thích, “Chỗ này đông người quá.”

Nếu người anh giẫm chân người em, anh ta chỉ nói “Xin lỗi” rồi thôi.

Nếu cha mẹ giẫm lên chân con, chẳng có lời xin lỗi nào.

Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi lễ.

Đạo đức hoàn hảo là thoát khỏi lo lắng.

Trí tuệ hoàn hảo là không lập kế hoạch.

Tình yêu hoàn hảo là không có trưng bày.

Chân thành hoàn hảo là không đưa ra bất cứ lời bảo đảm nào.”

Tất cả những cái vĩ đại nhất, đẹp đẽ nhất, tất cả những điều đúng đắn và thực chất bao giờ cũng xảy ra tự phát chứ không theo kế hoạch. Bạn không thể lập kế hoạch cho nó. Khoảnh khắc bạn lập kế hoạch, mọi thứ đi sai, mọi thứ thành không thực nữa.

Nhưng điều đã xảy ra cho nhân loại là: tình yêu của bạn, chân thành, chân lý của bạn, mọi thứ đều đã đi sai bởi vì bạn cố gắng lập kế hoạch cho nó, vì bạn đã được dạy để không được tuôn chảy tự nhiên. Bạn bị kiểm soát, quản lý, bạn trở thành cứng ngắc, đông đặc, chết.

Cuộc sống không biết tới kế hoạch, tự bản thân nó là đủ. Cây cối chim chóc không có kế hoạch, chúng không tự ý thức, không có tách biệt. Con người lập kế hoạch và vì thế mà phân chia bản thân mình, xung đột nảy sinh, tách biệt nảy sinh, không còn an bình nữa, không còn thanh thản nữa.

Dường như mọi thứ bạn định làm đều đi tới thất bại bởi vì bạn phân chia bản thân mình, bạn phân chia cuộc sống trong những kế hoạch, mục tiêu. Cuộc sống là cái toàn thể, tận hưởng nó một cách toàn bộ. Trong khi mọi nỗ lực của bạn là phân chia cuộc sống, thì làm sao mà bạn thành công và tận hưởng được? Ngay cả thành công của bạn cũng là thất bại chung cuộc. Bạn chỉ đang nỗ lực phá huỷ cuộc đời mình, phá huỷ bản thể mình, thành công của bạn cũng là thất bại. Việc này không chỉ xảy ra cho bạn, nó xảy ra cho toàn nhân loại. Cuộc sống của bạn không phải bài ca tuôn trào theo bất cứ cách nào. Điệu vũ chỉ xảy ra khi năng lượng đầy tràn.

Việc nở hoa của cây là việc xa hoa, nó không phải là sự cần thiết. Không cây nào cần hoa như sự cần thiết cả, rễ là đủ. Việc nở hoa bao giờ cũng là việc xa hoa. Hoa chỉ tới khi cây quá nhiều năng lượng, dư thừa năng lượng.

Bất kì khi nào bạn có quá nhiều, cuộc sống trở thành điệu vũ, lễ hội nhưng xã hội không cho phép bạn có quá nhiều đâu, nó sẽ tìm mọi cách để kiểm soát và chi phối năng lượng của bạn.

Khi năng lượng sống dồi dào và tuôn trào, nhất định có nổi dậy. Năng lượng tuôn trào bao giờ cũng mang tính nổi dậy, mang tính cách mạng. Như dòng sông trong mùa lũ đầy nước, nó không tuân theo dòng chảy cũ, tự nó mở lối đi riêng và điều đó là nguy hiểm cho xã hội, vậy nên xã hội phải ngăn chặn. Xã hội phải chia nhỏ dòng sông và dựng lên những con đập để kiểm soát dòng chảy. Xã hội lập kế hoạch cho bạn và dạy bạn cách tự lập kế hoạch cho mọi hành động của mình. Nhưng nếu bạn muốn sống như cái toàn thể, bạn sẽ không thể lập kế hoạch được. Bạn không thể quyết định cho ngày mai, bạn chỉ có thể sống ở đây và bây giờ. Ai sẽ quyết định? Tương lai là cái không biết, làm sao ai có thể lên kế hoạch cho cái không biết?

Bạn chỉ có thể lập kế hoạch dựa trên những kinh nghiệm quá khứ, nhưng quá khứ là thứ đã chết rồi. Tại sao lại để cho thứ đã chết quyết định tương lai chưa biết của bạn? Do đó mà cuộc sống của bạn mới chán thế. Điều đó là tự nhiên, nó phải xảy ra. Cái chán tới từ quá khứ, và quá khứ đó đang cố kiểm soát cả tương lai nữa.

Tương lai bao giờ cũng là cuộc phiêu lưu nhưng bạn không cho phép nó được là cuộc phiêu lưu. Bạn lập kế hoạch cho nó. Một khi lập kế hoạch, cuộc sống của bạn sẽ chỉ chạy theo rãnh, nó là rãnh nước, không phải dòng sông.

Bạn là dòng sông và bạn lên kế hoạch để sống như một cái rãnh nhỏ bé. Nhớ lấy, việc lập kế hoạch xảy ra khi bạn vô ý thức. Và khi bạn càng vô ý thức, bạn lại càng cần lập kế hoạch. Trước khi bạn thực sự chết, bạn đã chết rồi. Sống là nhạy cảm, là tự phát. Sống có nghĩa là: bất kì cái gì tới, tôi sẽ đón nhận và đáp ứng, việc đáp ứng đến từ hiện tại trong khoảnh khắc đó chứ không từ quá khứ. Tôi không cần chuẩn bị gì.

Giờ chúng ta đi vào lời kinh của Trang Tử về những lời xin lỗi.

Xin lỗi là cần thiết khi người ta không trong mối quan hệ, khi người ta là xa lạ. Giải thích là cần thiết bởi vì không có tình yêu. Nếu có tình yêu, sẽ không cần giải thích, người kia sẽ hiểu. Nếu có tình yêu, không cần xin lỗi, người kia sẽ hiểu – tình yêu bao giờ cũng là sự thấu hiểu.

Cho nên không có đạo đức nào cao hơn tình yêu. Tình yêu là luật cao nhất.

Tại phương Tây, mọi người liên tục xin lỗi lẫn nhau, bởi vì mọi người đều là người xa lạ. Điều đó có nghĩa là tình yêu đã biến mất. Người ta liên tục xin lỗi ngày với người trong nhà hệt như khi ngoài bãi chợ. Phương Đông không hành xử như vậy mà phương Tây cho rằng phương Đông thô lỗ. Nhưng sở dĩ phương Đông không mấy cần lời xin lỗi vì chúng ta không phải người xa lạ, chúng ta tin người kia có thể hiểu. Chỉ khi người kia không hiểu, thế thì lời xin lỗi mới cần thiết.

Và nếu tình yêu không thể hiểu, lời xin lỗi có thể làm được gì đây?

Nếu thế giới này trở thành một gia đình, mọi lời xin lỗi sẽ biến mất, tất cả lời giải thích sẽ biến mất. Bạn đưa ra lời giải thích vì bạn không chắc chắn về người kia. Giải thích là thủ đoạn để tránh xung đột, xin lỗi là phương pháp để tránh xung đột. Nhưng xung đột vẫn còn đó, bạn sợ nó.

Đây là cách thức văn minh để thoát ra khỏi xung đột. Bạn không cần quá chân thực trong lời xin lỗi, nó vẫn hữu dụng, nó có tác dụng như chất bôi trơn. Khi bạn đưa ra lời giải thích, ý bạn là: tôi không chịu trách nhiệm đâu. Giải thích là bạn đang cố đổ trách nhiệm lên cái gì đó khác.

Tình yêu bao giờ cũng có trách nhiệm, vì tình yêu bao giờ cũng nhận biết và tỉnh táo. Với tình yêu, bạn không thể đổ trách nhiệm cho tình huống được, bạn chịu trách nhiệm. Nhìn vào phương diện này của lời xin lỗi và lời giải thích đi: bạn chỉ đang né tránh xung đột và né tránh trách nhiệm.

Người tôn giáo không thể nào làm vậy được, bởi vì người tôn giáo nhận tất cả trách nhiệm đang có đó, không tránh né, không trốn chạy. Bạn càng có trách nhiệm, nhận biết sẽ càng nảy sinh từ đó mà ra. Bạn càng ít trách nhiệm, bạn càng trở nên nhiều vô ý thức hơn. Bất kì khi nào bạn cảm thấy bạn không có trách nhiệm, bạn sẽ đi vào ngủ, mê, mất nhận thức.

Bất kì khi nào bạn cảm thấy bạn có trách nhiệm cho tất cả những cái xấu xa, cho tất cả mọi cái lộn xộn, hỗn loạn, chiến tranh, bạo hành, hùng hổ, bỗng nhiên bạn trở nên tỉnh táo. Trách nhiệm thấm vào tim bạn và làm cho bạn nhận biết.

Bạn sẽ không giải thích. Người nhận biết chẳng bao giờ gỉải thích về hành động và cách cư xử của mình. Bởi vì giải thích bao giờ cũng là lừa dối. Chúng có vẻ logic, nhưng chúng là giả tạo.

Bạn đưa ra lời giải thích chỉ khi bạn phải che giấu cái gì đó. Bạn có thể theo dõi và quan sát điều này trong cuộc sống của riêng mình. Đây không phải là lý thuyết, đây là một sự kiện đơn giản trong kinh nghiệm của mọi người – bạn đưa ra lời giải thích chỉ khi bạn muốn che giấu cái gì đó.

Chân lý không cần giải thích.

Bạn càng nói dối nhiều, lại càng cần giải thích nhiều. Có biết bao nhiêu kinh sách trên thế giới bởi vì con người đã nói dối nhiều thế, thế thì giải thích là cần thiết để che giấu điều dối trá. Bạn phải đưa ra lời giải thích, thế rồi giải thích này sẽ cần giải thích nữa, và nó cứ tiếp diễn mãi. Đấy là thoái hồi vô hạn.

Và thậm chí với việc giải thích cuối cùng, chẳng cái gì được giải thích cả, điều dối trá cơ sở vẫn cứ là dối trá – bạn không thể chuyển lời nói dối thành chân lý chỉ bằng việc giải thích nó. Chẳng cái gì được giải thích bởi lời giải thích cả. Bạn có thể nghĩ như thế, nhưng đấy không phải là vấn đề.

Lời giải thích không thể che giấu sự vô nhận biết của bạn, thay vì thế, ngược lại, chúng làm lộ bạn ra. Nếu bạn có thể nhìn, nếu bạn có mắt bạn sẽ thấy mọi lời giải thích đều trong suốt. Đáng ra tốt hơn mọi người nên giữ yên tĩnh. Nhưng cũng đừng cố xem việc im lặng như lời giải thích. Im lặng của bạn sẽ làm lộ bạn và lời của bạn cũng sẽ làm lộ bạn.

Tốt hơn cả đừng nói dối. Thế thì bạn không cần lời giải thích nào. Tốt hơn cả là chân thực – điều dễ nhất là thành thực và chân thực. Nếu bạn không biết, nói, “Tôi không biết”. Nếu bạn sợ, nói “Tôi sợ”. Bản thân việc chấp nhận là một phép màu.

Lần sau khi bạn định đưa ra lời giải thích, nhận biết về điều bạn đang làm đi. Bạn có đang che giấu điều gì không? Bạn có đang cố gắng giải thích xa xôi điều gì không? Nhận biết về một sự thật rằng sẽ không điều gì là có ích cả.

Bất cứ điều gì bạn làm, bất cứ điều gì bạn không làm, bất cứ điều gì bạn nói, bất kì điều gì bạn không nói, đều làm lộ bạn. Gương ở mọi nơi khắp xung quanh bạn. Mọi người khác đều là tấm gương, mọi tình huống đều là tấm gương – và bạn nghĩ bạn đang lừa dối ai? Nếu lừa dối trở thành thói quen, chung cuộc bạn sẽ lừa dối ngay chính bản thân mình, không ai khác cả. Chính cuộc sống của bạn đang bị phí hoài trong dối trá.

Cái chân thực không bao giờ tới qua việc học, qua trường lớp hay sự dạy dỗ, huấn luyện. Cái chân thực tới qua nhận biết – nếu bạn nhận biết, nếu bạn sống theo cách có ý thức, bạn sống chân thực.

Nhìn vào sự khác biệt này: sống có ý thức là sống cởi mở, không che giấu, không chơi trò chơi. Tỉnh táo là mong manh và đón nhận, bất cứ cái gì xảy ra, thì xảy ra. Bạn chấp nhận nó, nhưng bạn không bao giờ thoả hiệp, bạn không bao giờ mua bất cứ cái gì mà cái giá phải trả là nhận biết và tâm thức của mình.

Thậm chí nếu điều đó có nghĩa bạn bị bỏ lại toàn bộ một mình, bạn sẽ chấp nhận một mình, nhưng bạn sẽ tỉnh táo, nhận biết, ý thức. Chỉ với tỉnh táo này mà tôn giáo thực mới bắt đầu xảy ra.

Chỉ tỉnh táo mới có ích khi cả thế giới điên. Việc bỏ nhà lên núi, tách mình ra cũng không ích gì vì bên trong bạn vẫn là một phần của cái toàn thể, bạn không trốn nó được. Khi bạn tỉnh táo, bạn nhận ra bạn không phải hòn đảo, chẳng có ai là hòn đảo vì sâu bên dưới lòng đại dương, lục địa này là một, không biên giới. Mọi biên giới đều là giả, nhân tạo.

Khi nhận ra tất cả mọi người đều là một, là những phần nhỏ của cái toàn thể, tự dưng bạn xem cả thế giới đều như người thân của mình, như gia đình của mình. Thế thì khi bạn giẫm chân ai đó, là bạn đang giẫm chân chính mình, thế thì cần gì xin lỗi? Chỉ cần ý thức để không giẫm nữa thôi. Thế thì cuộc sống sẽ trở thành toàn bộ, chân thực và tự phát, thế thì bạn không cần nghi lễ, không cần quy tắc nào. Bạn đã đi tới biết về luật tối thượng, giờ không còn luật nhân tạo nào cần thiết nữa. Bạn không cần ghi nhớ bất cứ quy tắc nào nữa.

Người trí huệ sống từ khoảnh khắc sang khoảnh khắc, chẳng cần ghi nhớ gì, chẳng cần quy tắc nào, chưa bao giờ cần lập kế hoạch cho bất cứ điều gì. Chỉ người dốt nát mới lập kế hoạch và khi người dốt lập kế hoạch, họ có thể lập được kế hoạch tốt không? Không kế hoạch còn tốt hơn, vì chỉ từ dốt nát mà dốt nát nảy sinh; từ lẫn lộn mà lẫn lộn lớn hơn mới được sinh ra.

Cuộc sống của người trí huệ là tự do từng khoảnh khắc, người ấy sống như đám mây trôi nổi trên bầu trời, không đi tới mục tiêu nào, không xác định lịch trình nào, không có nhu cầu trưng bày gì.

Khi bạn có trí huệ, không cần trưng bày nó, nhưng khi bạn chỉ có tri thức, thế thì bạn có thể trưng bày, bạn có thể thuyết phục người khác. Và rồi khi họ bị thuyết phục, bạn cũng được thuyết phục rằng mình là người hiểu biết. Khi bạn trí huệ thì không cần thuyết phục ai chút nào. Thậm chí nếu không ai bị thuyết phục thì bạn vẫn chắc chắn một mình bạn là đủ chứng minh.

Người trí huệ, con thuyền rỗng, không bao giờ đưa ra lời đảm bảo và đó là sự chân thành hoàn hảo của người đó. Chân thành hoàn hảo đầy nhận biết, nó biết không ai có thể kiểm soát tương lai, vậy nên đưa ra lời đảm bảo cho tương lai là việc thiếu nhận biết. Cuộc sống thay đổi mọi khoảnh khắc, làm sao bạn có thể hứa hẹn được?

Tâm trí luôn đi vào tương lai hoặc quá khứ, nó chưa bao giờ ở hiện tại. Bản thể sống ở đây bây giờ trong hiện tại. Chân thành hoàn hảo là phẩm chất của bản thể, không của tâm trí. Tình yêu, chân lý, thiền, chân thành, đơn giản, hồn nhiên, im lặng… tất cả đều thuộc về bản thể.

Tâm trí ở phía đối lập, nó không thể hồn nhiên, không thể im lặng được. Và chừng nào bạn còn chưa tĩnh lặng, bạn không thể thấy được chân lý.

Tâm trí như con khỉ, không thể ngồi yên, nó sẽ không bao giờ chịu ngồi yên đâu, nó sẽ làm mọi thứ kể cả những thứ nó biết là gây hại. Khi bạn cố ngồi yên, tâm trí sẽ cho bạn thuốc lá, kẹo cao su, mật chú để tụng niệm, tưởng tượng, độc thoại, âm nhạc… Nó làm mọi cách để bạn không bao giờ ở trong yên lặng, tĩnh lặng.

Tất cả những việc làm này của tâm trí làm bạn hao tổn và phung phí năng lượng. Nó tẩu tán năng lượng của bạn. Bạn chưa bao giờ có đủ năng lượng để cảm thấy trẻ trung, tươi tắn, sống động. Bạn không đủ năng lượng sống đến nỗi bạn tồn tại chỉ lờ nhờ, như xác chết kéo lê ngày này qua ngày khác. Việc hao phí và tiêu tán năng lượng này của tâm trí cần được chấm dứt nếu bạn muốn sống một cuộc đời mãnh liệt.

Tâm trí liên tục hao phí năng lượng trong việc huyên thuyên. Nó liên tục thu xếp: làm cái này, không làm cái kia, từ bỏ cái khác để chuẩn bị cho cái khác nữa. Bạn không nhận ra rằng, bất kể thu xếp của bạn tốt thế nào, số quân cờ trên bàn cờ vẫn còn nguyên không đổi. Việc hao phí năng lượng của người nghèo và người giàu là như nhau, bất kể cuộc sống của họ khác nhau thế nào. Cái toàn thể này rất khó thấy, nó cần nhiều nhận biết và sự thấu hiểu, quan sát một cách sâu sắc.

Chỉ tâm thức thiền mới có thể nhìn thấy cái toàn thể, từ sinh tới tử. Đó là lý do người trí huệ không bao giờ cố gắng thay đổi cách sắp xếp của mọi thứ. Đó là lý do ở phương Đông không có cuộc cách mạng thực sự nào từng xảy ra bởi vì cách mạng về bản chất là việc thay đổi cách sắp xếp.

Hiền nhân, đạo nhân, người trí huệ bao giờ cũng nhìn vào cái toàn bộ, cái toàn thể trong mọi khoảnh khắc, thế thì người đó hành động từ cảnh quan toàn thể đó. Người đó sẽ không bao giờ ân hận như bạn luôn luôn ân hận. Dường như bất kì cái gì bạn làm, bạn cũng đều ân hận.

Nếu bạn không có được thứ mình muốn, bạn phát điên; nếu bạn có thứ bạn muốn, bạn cũng phát điên nữa. Tổng số là như nhau, cái toàn thể không đổi, bạn luôn phát điên và chán nản, hối hận vào chung cuộc.

Nhớ lại cuộc đời mình, quan sát nó đi. Bất kì điều gì bạn làm, bất kì cái gì bạn chọn, cái này hay cái nọ, mọi thứ đều đi sai. Dù bạn lấy được người phụ nữ hay mất cô ấy, bạn đều phát điên. Bất kì cái gì bạn chọn, bạn đều chọn khổ.

Nhận biết vô chọn lựa là moksha – tự do tuyệt đối. Nhưng làm sao bạn có thể sống cuộc sống vô chọn lựa? Nó chỉ có thể khi bạn nhìn vào cái toàn thể, thấy cái toàn cảnh, nhìn vào cái tổng.

Bạn chưa bao giờ nhìn vào cái toàn thể, bởi vì tâm trí là thứ cận thị, rất cận thị, nó chỉ có thể nhìn vào phân mảnh, nó không thể thấy cái toàn thể. Chỉ thiền mới có thể thấy cái toàn thể.

Đó là lý do tại sao bất kì khi nào bạn cảm thấy hoan lạc, bạn lập tức nhảy vào trong nó, bạn chưa bao giờ nhìn xa hơn để thấy rằng, trong mọi hoan lạc đều có đau ẩn trong đó.

Điều này đã từng là kinh nghiệm của bạn nhiều lần nhưng bạn vẫn không nhận biết về nó. Nỗi đau sẽ tới cùng với hoan lạc, nó là cái bóng theo sau hoan lạc, nhưng bạn chẳng bận tâm về nó, bạn chỉ bận tâm tới hoan lạc.

Bạn chưa bao giờ nhìn vào trong cái đang ẩn kín, vào trong cái vô hình, vào trong cái đang ngấm ngầm. Bạn chỉ nhìn vào bề mặt và bạn phát điên. Bạn đã làm điều này cả đời mình, những phân mảnh liên tục bắt giữ bạn, bạn chưa bao giờ thấy cái toàn thể.

Dù bạn thu xếp cuộc sống mình như thế nào, người tôn giáo bao giờ cũng nhìn vào cái toàn bộ còn người phàm tục chỉ nhìn vào các phân mảnh. Đó là khác biệt. Phàm nhân nhìn vào cái ở gần và không thấy cái ở xa đang ẩn đàng kia.

Một mảnh không bao giờ có thể được hoàn thành. Cái toàn thể lớn thế. Cái phân mảnh nhỏ đến mức bạn không thể nào đưa cái phân mảnh về cái toàn thể được. Nếu bạn phụ thuộc vào cái phân mảnh và quyết định cuộc đời mình tương ứng, bạn bao giờ cũng lỡ. Toàn thể cuộc đời bạn sẽ bị phí hoài.

Nhưng nhớ lấy, bạn chỉ có thể nhìn thấy cái toàn bộ khi bạn là toàn bộ, bởi vì chỉ điều tương tự mới có thể biết cái toàn bộ được. Làm sao bạn có thể biết cái toàn bộ nếu bạn đang phân mảnh? Nếu bạn bị chia rẽ thành các bộ phận, cái toàn bộ không thể được phản ánh nơi bạn.

Khi tâm trí không bị phân mảnh, trong thiền, nó là một, cái toàn thể, cái toàn bộ. Tâm trí cái một này nhìn sâu vào chính chỗ tận cùng. Nó nhìn từ tử đến sinh, nó nhìn từ sinh đến tử. Cả hai cực đều ở phía trước nó. Và từ cái nhìn này, từ tầm nhìn xuyên thấu này, hành động tự phát được sinh ra.

Nếu bạn hỏi tôi tội lỗi là gì, tôi sẽ nói: Hành động từ tâm trí phân mảnh là tội lỗi.

Nếu bạn hỏi tôi đức hạnh là gì, tôi sẽ bảo bạn: Hành động từ tâm trí toàn bộ là đức hạnh.

Người Ấn Độ nói rằng thiền chỉ dành cho người già. Một khi họ đã bên bờ vực của cái chết thế thì họ có thể thiền, điều đó không giành cho người trẻ. Thiền là điều cuối cùng trong danh sách, làm nó khi bạn đã làm mọi thứ khác. Nhưng nhớ lấy, rằng thời gian chưa bao giờ tới khi bạn đã làm mọi điều, khi bạn quá già không làm được điều gì khác, khi tất cả năng lượng của bạn đã bị phí hoài, khi đó là thời gian để thiền.

Khi bạn không có khả năng làm bất kì cái gì làm sao bạn có thể thiền được? Thiền cần năng lượng, thuần khiết nhất, sống động nhất – thiền cần năng lượng tuôn trào. Đứa trẻ có thể thiền nhưng làm sao người già có thể thiền được? Đứa trẻ dễ dàng thiền, người già – không, người đó đã bị phí hoài. Không có chuyển động năng lượng trong người đó, dòng sông của người đó không thể tuôn chảy, người đó đông cứng. Nhiều phần của cuộc sống của người đó đã chết.

Nếu bạn chọn tới đền đài, bạn đau khổ, bạn nuối tiếc. Nếu bạn tới văn phòng hay chợ, bạn đau khổ và nuối tiếc. Ở đâu bạn cũng đau khổ, kể cả khi đã được lên thiên đàng – đặc biệt thiên đàng của người Jaina với mọi thứ đều bằng vàng và ngọc, thế thì bạn cũng sớm phát chán và sẽ tò mò địa ngục có gì.

Ở Ấn Độ chúng ta đã phát minh ra một từ không có trong bất cứ ngôn ngữ nào khác trên thế giới. Cõi trời và địa ngục đều được tìm thấy ở mọi nơi, tất cả các ngôn ngữ ở đâu cũng có từ cõi trời và địa ngục. Chúng ta có một từ khác, đó là moksha hay kaivalya – tự do tuyệt đối, chẳng phải thiên đường lẫn địa ngục. Bạn chỉ đạt tới tự do tuyệt đối này nếu bạn vô chọn lựa, không nuối tiếc.

Người trí huệ nhìn vào cái toàn thể và khi bạn nhìn vào cái toàn thể, bạn không chọn lựa. Đi theo cái toàn thể này là Đạo, đi theo cái toàn thể này là tôn giáo, đi theo cái toàn thể này là Yoga.

 

4. Vui đùa và ham muốn

 

“Khi cung thủ bắn để vui đùa, anh ta trong toàn bộ, anh ta trổ được hết tài nghệ của mình.

Khi cung thủ bắn để thi tài, anh ta bị chia rẽ và phân tâm, tài nghệ anh ra bị mòn mỏi.”

 

Khi tâm trí tràn đầy với mơ mộng, bạn không thể thấy đúng được. Nếu trái tim bạn tràn đầy ham muốn, bạn không thể cảm đúng được. Ham muốn, mơ mộng và hi vọng – tương lai làm náo động và chia rẽ bạn. Nhưng cuộc sống là tất cả những gì đang hiện hữu ngay lúc này, hiện tại này. Ham muốn dẫn bạn vào tương lai, thế thì bạn không ở đây. Bạn nhìn nhưng bạn không thấy. Bạn nghe nhưng bạn vẫn lỡ. Bạn cảm nhưng việc cảm rất mờ nhạt, nó không thể đi sâu, nó không thể xuyên thấu. Đó là cách thức chân lý bị lỡ.

 

Mọi người hay hỏi điều thiêng liêng ở đâu? Nó luôn ở đây, ngay lúc này, chỉ là bạn không có ở đây để thấy nó, bạn luôn ở trong quá khứ hoặc tương lai hoặc nơi nào khác. Tâm trí mang bạn đi chỗ khác trong khi điều thiêng liêng ở ngay đây bên trong bạn.

 

Toàn thể mục đích của tôn giáo là đưa bạn về lại đây và bây giờ, vì cái đầu đã đưa bạn đi xa quá. Ham muốn đưa bạn đi xa khỏi nhà, khỏi thực tại ở đây bây giờ.

 

Hiểu về bản chất của ham muốn đi. Khi bạn ham muốn, bạn tạo ra ảo tưởng trong tâm trí, nhận thức của bạn bị mờ mịt đi, bạn không còn thấy được những gì ngay trước mắt nữa.

 

Ham muốn tạo ra thời gian. Nếu bạn không có ham muốn, bạn không bận tâm về thời gian. Thời gian là thứ cần để hoàn thành ham muốn. Ham muốn càng lớn, càng cần có nhiều thời gian. Đó là lý do tại sao phương Tây lại nói rằng chỉ có một kiếp sống còn phương Đông lại tin vào nhiều kiếp sống, nhiều lần tái sinh. Bởi vì phương Tây cần thời gian để lấp đầy các ham muốn vật chất và ham muốn vật chất có thể đạt trong một kiếp cũng đủ rồi. Phương Tây rất vội vàng vì họ chỉ có một kiếp thôi, họ phải làm nhiều thứ, vì vậy mà phương Tây căng thẳng.

 

Phương Đông có ham muốn về cái tối thượng, về moksha, đây là ham muốn lớn nhất có thể, và khó nhất, vậy nên họ cần nhiều kiếp sống, không có gì phải vội vàng hay căng thẳng cả. Phương Đông sống trong ý tưởng dư dật thời gian và vì vậy mà nó trở nên chậm rãi, lờ đờ, hờ hững.

 

Cả hai đều tự cho mình giới hạn thời gian để hoàn thành các ham muốn. Phương Đông cho bạn muôn vàn kiếp sống, phương Tây cố gắng phát minh nhiều khoa học hơn, nhiều phương tiện để làm mọi thứ thật nhanh và kéo dài cuộc sống thêm chút xíu nữa ở kiếp này. Nếu không có ham muốn, sẽ không còn ai bận tâm về thời gian, cả phương Đông lẫn phương Tây.

 

Thời gian trở thành nhà tù đối với những ai đầy ham muốn.

Trong vô thời gian, trong nhận biết, vô chọn lựa và trong cái toàn thể, người ta đạt tới moksha – tự do tuyệt đối. Tự do tuyệt đối này tốt hơn cả ý tưởng về cõi trời. Cõi trời vẫn còn bị giới hạn. Địa ngục cũng vậy, nó vẫn còn là tù túng, cõi trời cũng còn tù túng. Cõi trời có thể là nhà tù đẹp, địa ngục là nhà tù xấu nhưng cả hai đều là nhà tù.

 

Ham muốn là nhà tù, vứt bỏ mọi ham muốn đi, gạt mọi bụi bặm khỏi mắt mình đi, thoải mái bên trong, không khao khát gì cả, thậm chí cả Thượng đế.

 

Mọi khao khát đều như nhau, dù đấy là về chiếc xe lớn hay Thượng đế, hay nhà to, cũng chẳng khác biệt gì. Khao khát là như nhau. Bạn đừng khao khát – chỉ hiện hữu. Thậm chí đừng nhìn, chỉ hiện hữu. Đừng nghĩ ngợi. Để khoảnh khắc này có đấy, và bạn trong nó, và bỗng nhiên bạn có mọi thứ – bởi vì cuộc sống có đấy. Bỗng nhiên mọi thứ bắt đầu mưa rào lên bạn, và thế thì khoảnh khắc này trở thành vĩnh hằng và thế thì không có thời gian. Nó bao giờ cũng là ở đây – bây giờ. Nó chưa bao giờ kết thúc, chưa bao giờ bắt đầu. Nhưng thế thì bạn là trong nó, không phải là người ngoài. Bạn đã đi vào cái toàn thể, bạn đã nhận ra mình là ai.

 

Bạn chưa bao giờ nhận biết về vương quốc bên trong mình. Bạn vẫn chưa biết đến cái im lặng, yên bình, phúc lạc đã có sẵn bên trong mình. Vì chưa nhận biết nên bạn bao giờ cũng cảm thấy rằng cần cái gì đó thêm nữa, thắng lợi nào đó, để chứng tỏ rằng bạn không phải là kẻ ăn xin.

 

Có lần Alexander Đại Đế tới Ấn Độ để chiếm đoạt, tất nhiên, nếu bạn không cần chiếm đoạt, thế thì bạn sẽ chẳng đi đâu cả. Sao phải bận tâm? Athens đẹp thế, chẳng cần phải bận tâm làm cuộc hành trình dài thế.

 

Alexander nghe nói bên bờ sông có một nhà huyền môn đang sống – Diogenes nên đã tìm đến bờ sông, đứng trước mặt Diogenes khi ấy đang nằm dài trên cát tắm nắng, Alexander nói, “Ta là Alexander Đại Đế, nếu ngươi cần gì, bảo ta, ta có thể cho ông mọi thứ.”

Diogenes cười to và nói, “Ta không cần gì cả. Chỉ xin ông đứng dẹp sang bên một chút, ông đang chắn mặt trời.”

Alexander đứng trước Diogenes và cảm thấy mình như một kẻ ăn xin, nhà huyền môn chẳng cần gì, chẳng muốn gì thêm nữa, ông ấy chẳng có gì mà dầu vậy sở hữu cả thế giới.

 

Nhu cầu chiếm đoạt là gì? Bạn phải chứng tỏ bản thân mình. Bạn cảm thấy kém cỏi bên trong thế, bạn cảm thấy vắng lặng và trống rỗng thế, bạn cảm thấy bên trong không có ai đến mức nhu cầu chứng minh nảy sinh. Bạn phải chứng tỏ rằng bạn là ai đó, và chừng nào bạn còn chưa chứng tỏ được điều đó, làm sao bạn có thể thoải mái được?

 

Có hai cách thức, cố gắng hiểu rằng đây là những cách thức duy nhất: Một cách là đi ra ngoài và chứng tỏ rằng bạn là ai đó, cách kia là đi vào trong và hiểu rằng bạn là không ai cả.

Nếu bạn đi ra ngoài, bạn sẽ không bao giờ có thể chứng minh được rằng bạn là ai đó cả. Nhu cầu sẽ vẫn còn đấy, thay vì thế, nó có thể tăng lên. Bạn càng chứng tỏ, bạn lại càng cảm thấy nhiều tính ăn xin hơn, như Alexander đứng trước Diogenes. Việc chứng tỏ cho người khác rằng bạn là ai đó không làm cho bạn trở thành ai đó. Sâu bên dưới cái không ai cả vẫn còn. Nó làm nhói tim bạn, và tại đó bạn biết rằng bạn là không ai cả.

 

Vương quốc chẳng ích gì, bởi vì vương quốc sẽ không đi vào trong và lấp đầy lỗ hổng bên trong bạn. Chẳng cái gì có thể đi vào trong được. Cái bên ngoài vẫn còn là bên ngoài, cái bên trong vẫn còn là bên trong. Không có gặp gỡ. Bạn có thể có tất cả của cải trên thế gian nhưng làm sao bạn có thể đem nó vào trong và lấp đầy cái trống rỗng này? Không, thậm chí khi bạn có tất cả của cải, bạn vẫn cứ cảm thấy trống rỗng – trống rỗng hơn, bởi vì bây giờ tương phản sẽ có đó. Đó là lý do tại sao Phật rời bỏ cung điện: thấy tất cả của cải mà vẫn cảm thấy trống rỗng bên trong, ông ấy cảm thấy rằng tất cả đều vô dụng.

 

Cách khác là đi vào bên trong – không cố gắng để gạt bỏ cái không ai cả này, mà để hiểu nó. Đây là điều Trang Tử đang nói: trở thành thuyền rỗng, chỉ đi vào trong và hiểu rằng bạn là không ai cả. Khoảnh khắc bạn hiểu rằng bạn là không ai cả, bạn bùng nổ trong chiều hướng mới, bởi vì khi một người hiểu mình là không ai cả, người đó cũng hiểu mình là tất cả.

 

Bạn không là ai đó, bởi vì bạn là tất cả. Làm sao tất cả có thể là ai đó được? Ai đó bao giờ cũng là một phần, có giới hạn. Tính chất ai đó có biên giới, tính ai đó không thể không biên giới được, nó không thể là vô hạn được. Tính không ai cả là vô hạn, giống như tính tất cả.

 

Thực sự, cả hai cách đều như nhau. Nếu bạn đi ra ngoài, bạn sẽ cảm thấy bản thể bên trong của mình là không ai cả. Nếu bạn đi vào trong, bạn sẽ cảm thấy cùng tính không ai cả như tất cả. Đó là lý do Phật nói rằng shunya – cái trống rỗng tuyệt đối, là Bhrahman. Là không ai cả tức là hiểu rằng bạn là tất cả. Việc hiểu rằng bạn là ai đó tức là hiểu rằng bạn không phải là tất cả. Và không cái gì kém hơn điều đó có tác dụng.

 

Cho nên cách khác để đi vào trong, không tranh đấu với cái không ai cả này, không cố gắng trút đầy cái trống rỗng này, là hiểu nó và trở thành một với nó. Là thuyền rỗng và thế thì tất cả biển cả đều là của bạn. Thế thì bạn có thể đi vào nơi chưa lập bản đồ, thế thì không có cản trở nào cho con thuyền này, không ai có thể phong toả con đường của nó. Không cần bản đồ nào. Con thuyền này sẽ đi vào trong cái vô hạn và bây giờ mọi nơi đều là mục tiêu. Nhưng người ta phải đi vào trong.

 

Nhu cầu chiến thắng là để chứng tỏ bạn là ai đó, và cách duy nhất chúng ta biết để chứng minh là chứng minh trong mắt của người khác, bởi vì con mắt của người khác phản xạ bạn. Nhìn vào mắt người khác, ở trong mắt người khác mà bạn biết mình là ai đó. Chỉ có cách đó vì bạn chẳng biết mình là ai cả.

 

Nhưng khi bạn muốn chứng tỏ mình là ai đó, bạn sẽ động chạm tới bản ngã của mọi người, và họ tất cả sẽ cố gắng để chứng tỏ rằng bạn là cái không. Bạn nghĩ mình là gì, là ai? Bạn phải chứng tỏ điều đó, và đấy là cách rất vất vả, rất bạo hành, rất huỷ diệt.

 

Nhu cầu chiếm đoạt là gì? Bạn muốn chứng tỏ cái gì? Trong con mắt riêng của mình, bạn biết bạn là một thực thể rỗng không, bạn là cái không, và cái không này trở thành nỗi đau trong trái tim. Bạn đau khổ vì là cái không cho nên bạn phải chứng tỏ bản thân mình trong con mắt người khác. Bạn phải tạo ra dư luận trong tâm trí người khác rằng bạn là ai đó, rằng bạn không phải là cái không. Và nhìn vào mắt họ bạn sẽ thu thập các dư luận, dư luận công chúng, và qua dư luận công chúng bạn sẽ tạo ra một hình ảnh. Hình ảnh này là bản ngã, nó không phải là cái ta thực của bạn. Nó là niềm vinh quanh được phản xạ, không phải của riêng bạn – nó được thu thập từ con mắt người khác.

 

Một người như Alexander bao giờ cũng sợ hãi người khác bởi vì họ có thể lấy lại bất kì cái gì họ đã cho. Chính khách bao giờ cũng sợ công chúng bởi vì họ có thể lấy lại bất kì cái gì họ đã trao. Cái ta của người đó chỉ là cái ta vay mượn. Nếu bạn sợ người khác, bạn là nô lệ, bạn không phải là người chủ.

 

Một người như Diogenes, một hiền nhân, một thuyền rỗng không sợ người khác. Bạn không thể lấy bất cứ gì từ người đó bởi vì người đó không vay mượn cái gì cả. Người đó có cái ta, bạn chỉ có bản ngã. Đây là khác biệt giữa cái ta và bản ngã – bản ngã là cái ta vay mượn.

 

Bản ngã phụ thuộc vào người khác, vào ý kiến công chúng. Cái ta là bản thể chân thực của bạn. Nó không phải thứ vay mượn, nó là bạn. Không ai có thể lấy nó.

 

Khi bạn đang chơi, bạn không cố gắng chứng tỏ mình là ai đó. Bạn thoải mái như ở nhà. Trong khi chơi, chỉ để đùa, bạn không lo nghĩ về người khác nghĩ về bạn như thế nào. Cho nên nhớ lấy, nếu bạn nghiêm chỉnh, bạn bao giờ cũng sẽ trong rối loạn, rối loạn bên trong. Thánh nhân bao giờ cũng trong chơi đùa liên tục.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. Thân thiết của tình bạn

 

 

“Ba người bạn bàn luận về cuộc sống, rồi nhìn nhau cười phá lên, chẳng cần lời giải thích.

Khi một người chết, những người kia làm thơ, đọc nó, rồi lại cười to.”

 

Trang Tử là người rắt ngắn gọn. Bao giờ cũng vậy, người đã chứng ngộ sẽ không thốt ra lời không cần thiết. Họ sống với điều tinh tuý.

 

Đâu là khác biệt giữa tranh luận và đối thoại? Trong tranh luận, bạn không sẵn sàng lắng nghe người khác, cho dù bạn có nghe, bạn nghe sai. Bạn không thực sự lắng nghe, bạn đơn giản chuẩn bị luận cứ của mình. Trong khi người khác đang nói, bạn sẵn sàng để cãi lại. Trong khi người khác đang nói, bạn đơn giản chờ đợi cho tới cơ hội của mình để cãi lại. Bạn mang định kiến đã có sẵn trong mình, bạn có lý thuyết. Bạn không trong tìm kiếm. Bạn không dốt nát, không hồn nhiên, bạn đã bị chất đầy, con thuyền của bạn không trống rỗng. Bạn mang lý thuyết nào đó với mình và bạn đang cố gắng để chứng minh chúng là đúng.

 

Người tìm kiếm chân lý không mang theo lý thuyết nào theo mình cả. Người đó bao giờ cũng cởi mở, mong manh. Người đó lắng nghe. Người Hindu không thể lắng nghe được, người Hồi giáo, Ki-tô giáo cũng không thể lắng nghe. Làm sao họ lắng nghe được khi họ cho là mình đã biết chân lý, cho là họ không cần nghe nữa. Bạn cố gắng làm cho người đó lắng nghe nhưng người đó không thể lắng nghe được, người đó đã biết chân lý. Người đó đã đóng cánh cửa của mình với những luồng gió mới, người đó đã nhắm mắt lại vì mặt trời mới sắp lên, người đó đã đạt tới, người đó đã tới nơi.

 

Tất cả những người cảm thấy rằng họ đã tới nơi đều có thể tranh luận, nhưng họ không thể đi vào trong đối thoại được. Họ chỉ có thể đụng chạm. Thế thì xung đột nảy sinh và họ đối lập lẫn nhau. Trong thảo luận như vậy bạn có thể chứng minh điều gì đó, nhưng chẳng cái gì được chứng minh cả. Bạn có thể làm người khác im lặng, nhưng người khác chẳng bao giờ được chuyển đổi. Bạn không thể nào thuyết phục được, bởi vì đây là một loại chiến tranh, một cuộc nội chiến – bạn không đánh nhau bằng vũ khí, bạn đánh nhau bằng lời nói. Lý thuyết này có thể đánh bại lý thuyết khác, triết lý này có thể làm im lặng triết lý khác, thế thì sẽ có kết luận, và kết luận là chết.

 

Cuộc sống không có kết luận. Cuộc sống không có ý nghĩ ngu xuẩn về nó. Nó cứ diễn ra vô tận. Nó bao giờ cũng là việc đang tiếp diễn, vĩnh hằng. Làm sao bạn có thể kết luận điều gì về nó được? Khoảnh khắc bạn kết luận, bạn đã bước ra khỏi nó rồi. Cuộc sống cứ diễn ra và bạn đã bước ra khỏi con đường. Bạn có thể níu bám lấy kết luận của mình nhưng cuộc sống sẽ không đợi bạn.

 

Toàn bộ thế giới đang tràn đầy với các kết luận, đó là lý do tại sao chân lý đang bị bỏ lỡ. Người tìm kiếm thực là người luôn cởi mở không có kết luận gì. Con thuyền của người đó trống rỗng.

 

Câu hỏi là chân thực khi không có câu trả lời trong bạn, khi bạn hỏi nhưng bạn không hỏi từ câu trả lời, khi bạn hỏi đơn giản để nhìn, câu hỏi để cho bạn trống rỗng, chỉ cởi mở, mời chào.

 

Người ta sống cùng nhau và chẳng bao giờ biết cái cùng nhau đó là gì cả. Bạn có thể sống cùng nhau nhiều năm chẳng biết sự cùng nhau là gì. Nhìn khắp thế giới mà xem, mọi người đều sống cùng nhau, không ai sống một mình: chồng với vợ, vợ với chồng, trẻ con với bố mẹ, bố mẹ với bạn bè, mọi người đều sống cùng nhau. Cuộc sống tồn tại trong sự cùng nhau, nhưng bạn có biết sự cùng nhau đó là gì không?

 

Mọi người cứ sống với nhau mà chẳng có tình yêu gì cả. Chẳng mấy ai hạnh phúc khi được sống cùng nhau, thế thì cùng lắm bạn cũng chỉ tha thứ cho người khác. Và bất kì khi nào bạn nghĩ dưới dạng tha thứ, bạn cũng đang chịu đựng, sự cùng nhau của bạn là sự chịu đựng. Người khác trở thành tù túng, người khác trở thành sự chi phối. Người khác bắt đầu tạo ra rắc rối, còn tự do của bạn bị mất, hạnh phúc của bạn bị mất, thế rồi điều đó trở thành thường lệ, dung thứ. Nếu bạn dung thứ cho người khác làm sao bạn có thể biết tới cái đẹp của sự cùng nhau? Thực sự, điều đó chưa bao giờ xảy ra.

 

Hôn nhân thực gần như hiếm khi xảy ra, rất hiếm. Bởi vì hôn nhân có nghĩa là mở hội việc cùng nhau. Nó không phải chuyện giấy phép, dù phép của chính quyền hay của linh mục. Nó là cuộc cách mạng vô cùng trong bản thể, nó là biến chuyển lớn lao trong chính phong cách sống của bạn, và nó chỉ xảy ra khi bạn mở hội sự cùng nhau, khi bạn không còn cảm thấy bản thân mình là mình nữa. Khi hai không thực sự là hai, một cây cầu đã xảy ra, họ đã trở thành một theo nghĩa nào đó. Về mặt thể chất họ vẫn còn là hai, nhưng khi có liên quan tới bản thể bên trong nhất, họ trở thành một. Họ có thể là hai cực của một sự tồn tại nhưng họ không phải là hai. Cây cầu tồn tại. Cây cầu đó cho bạn những thoáng nhìn về sự cùng nhau.

 

Hiện tại, mọi người sống cùng nhau vì họ không thể sống đơn độc. Nhớ điều này, bởi vì họ không thể sống đơn độc, đó là lý do tại sao họ sống cùng nhau. Sống đơn độc là không thoải mái, sống đơn độc là không kinh tê, sống đơn độc là khó khăn, đó là lý do tại sao họ sống cùng nhau. Các lý do này mang tính phủ định.

 

Bạn sống với người khác chỉ vì điều đó là thoải mái, thuận tiện, kinh tế, rẻ. Sống đơn độc thực sự khó khăn: vợ kiêm nhiều thứ, người nội trợ, người nấu ăn, người phục vụ, người bảo mẫu – nhiều thứ thế. Cô ấy là lao động rẻ nhất trên thế giới, làm biết bao nhiêu việc không được trả công gì cả. Đấy là bóc lột.

 

Hôn nhân tồn tại như một thể chế bóc lột, đấy không phải là việc cùng nhau. Đó là lý do tại sao hạnh phúc không tới từ nó như việc nở hoa. Nó không thể thế được. Từ gốc rễ của bóc lột làm sao cực lạc có thể được sinh ra?

 

Bạn cứ sống cùng nhau và cứ không biết cảm giác thực của cùng nhau khi hai người tan ra làm một nghĩa là gì. Bạn sống theo cách đó bẩy mươi năm, tám mươi năm mà vẫn chẳng biết cuộc sống là gì. Bạn trôi dạt chẳng gốc rễ gì trong cuộc sống. Bạn chỉ di chuyển từ khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác không nếm trải cái mà cuộc sống đem lại cho bạn. Và điều đó không được trao cho bạn vào lúc sinh. Việc biết cuộc sống không phải là việc cha truyền con nối.

 

Cuộc sống tới qua việc sinh nhưng trí huệ, kinh nghiệm, cực lạc, thì phải học. Do đó mới có ý nghĩa của thiền. Bạn phải giành lấy nó, bạn phải trưởng thành hướng tới nó, bạn phải đạt tới một độ chín chắn nào đó, chỉ thế thì bạn mới có thể biết tới nó.

 

Cuộc sống có thể mở ra cho bạn chỉ trong khoảnh khắc chín chắn nào đó. Nhưng mọi người vẫn sống và chết một cách ngây ngô. Họ chưa bao giờ thực sự trưởng thành, họ chưa bao giờ đạt tới chín chắn.

 

Chín chắn là gì? Chỉ trở nên chín muồi về dục không có nghĩa là bạn đã chín chắn. Hỏi các nhà tâm lý mà xem: họ nói rằng tuổi tinh thần của người lớn trung bình vẫn gần khoảng mười ba hay mười bốn. Thân thể vật lý của bạn cứ trưởng thành nhưng tâm trí bạn thì dừng lại khoảng tuổi mười ba. Cũng không có gì ngạc nhiên là bạn hành xử ngu xuẩn thế, tại sao cuộc sống của bạn trở thành sự ngu xuẩn liên tục. Một tâm trí chưa trưởng thành nhất định sẽ làm điều gì đó sai vào mọi khoảnh khắc.

 

Một tâm trí chưa chín chắn bao giờ cũng đổ trách nhiệm vào người khác. Bạn cảm thấy bất hạnh và nghĩ rằng đấy là vì mọi người khác đang tạo ra địa ngục cho bạn. Nhưng tôi nói, nếu bạn chín chắn, người khác cũng có thể trở thành thiên đường. Người khác là bất kì cái gì bạn đang là, bởi vì người khác chỉ là tấm gương phản xạ bạn.

 

Khi tôi nói chín chắn, tôi ngụ ý sự toàn vẹn bên trong. Và sự toàn vẹn bên trong này chỉ tới khi bạn chấm dứt việc đổ trách nhiệm cho người khác, khi bạn chấm dứt việc nói rằng người khác đang tạo ra khổ của bạn, khi bạn bắt đầu hiểu rằng bạn là người tạo ra khổ của mình. Đây là bước đầu tiên hướng tới chín chắn: tôi chịu trách nhiệm. Bất kì cái gì đang xảy ra, đấy là do việc làm của tôi.

 

Ban đầu nghĩ về điều này bạn sẽ thấy buồn. Đây có phải là việc làm của bạn không? Bạn sẽ cảm thấy rất bối rối, nhưng nếu bạn có thể vẫn còn lại với cảm giác này, chẳng chóng thì chầy bạn sẽ có khả năng chấm dứt việc làm nhiều thứ. Đây là nghĩa của lý thuyết về nghiệp. Nó có nghĩa rất đơn giản: Bạn là người chịu trách nhiệm. Chớ nói xã hội chịu trách nhiệm, chớ nói bố mẹ chịu trách nhiệm, chớ nói điều kiện kinh tế chịu trách nhiệm. Đừng đổ trách nhiệm lên bất cứ ai. Bạn và duy nhất bạn là người phải chịu trách nhiệm.

 

 

Ban đầu điều này có vẻ sẽ giống như một gánh nặng nhưng quen với nó đi, bạn sẽ thấy đó là lối đi duy nhất dẫn đến tự do.

 

Tâm trí chúng ta thích đổ trách nhiệm lên ai đó khác, nó thích phàn nàn. Điều đó làm chúng ta cảm thấy thoải mái, bởi vì thế thì chúng ta không phải chịu trách nhiệm, chúng ta đỡ bị nặng gánh. Nhưng việc đỡ nặng gánh này rất đắt. Bạn không thực sự đỡ nặng gánh đâu. Bạn ngày càng nặng gánh hơn đấy. Chỉ là bạn không tỉnh táo để nhận ra điều đó thôi.

 

Mọi người đã sống bảy mươi năm, và trong nhiều kiếp sống mà chẳng biết cuộc sống là gì. Họ vẫn chưa chín chắn, họ vẫn không toàn vẹn, họ vẫn không định tâm. Họ sống ở ngoại vi.

 

Nếu ngoại vi của bạn gặp ngoại vi của người khác, đụng chạm nhất định xảy ra, và nếu bạn cứ bận tâm rằng người khác là sai, bạn vẫn cứ còn ở ngoại vi. Một khi bạn hiểu ra rằng ‘mình phải chịu trách nhiệm cho bất cứ điều gì xảy ra, mình chính là nguyên nhân”, bỗng nhiên tâm thức bạn dịch chuyển từ ngoại vi vào trung tâm. Bây giờ lần đầu tiên, bạn trở thành trung tâm thế giới của mình. Bây giờ nhiều điều có thể được làm.

 

Bây giờ, bất cứ điều gì bạn không thích bạn có thể bỏ. Bất cứ điều gì bạn thích, bạn có thể chấp nhận. Bất cứ điều gì bạn thấy là đúng, bạn có thể theo và bất cứ điều gì bạn cảm thấy không đúng, bạn không cần theo nữa. Bây giờ bạn định tâm và bắt rễ trong bản thân mình.

 

Khi bạn định tâm và bắt rễ, bạn không có câu hỏi nào cho mình hay cho bất kì ai. Khi bạn không có câu hỏi, người khác sẽ bắt đầu hỏi bạn. Mọi người thường tìm đến những hiền nhân, đạo nhân để tìm câu trả lời cho câu hỏi của họ. Cách thức hiền nhân đưa câu trả lời cũng luôn rất đặc biệt. Người đó không trả lời nó một cách trực tiếp, người đó đi sâu vào và sẽ phá huỷ chính câu hỏi đó.

 

Nếu bạn có thể cảm thấy chiều sâu của một câu hỏi, câu trả lời gần như đã được tìm ra. Nhưng chẳng ai có kiên nhẫn, chẳng ai sẵn sàng đi sâu vào trong câu hỏi cả. Bạn hỏi, nhưng bạn chưa hề thực sự đi vào trong việc hỏi. Bạn hỏi và yêu cầu có câu trả lời ngay lập tức.

 

Khi bạn đã có thể thấm nhuần câu hỏi, chiều sâu của nó, thấy thực tại của nó, bạn sẽ không cần câu trả lời nào cả. Bất kì câu trả lời nào cũng đều sẽ là ngu xuẩn, bất kì câu trả lời nào cũng đều là hời hợt.

 

Khi bạn hỏi một câu như “Thượng đế có tồn tại không?” bạn không biết bạn đang hỏi gì. Bạn có cho là câu hỏi này cần được trả lời không? Nếu bạn nghĩ nó cần được trả lời, thế thì bạn ngốc nghếch. Những câu hỏi quan trọng như vậy có thể được trả lời không? Thế thì bạn chẳng biết tới chiều sâu của nó, thế thì đây chỉ là tò mò, không phải là việc truy hỏi thực.

 

Khi một người có câu hỏi thực và tới chỗ vị Phật, thế thì người đó sẽ cứ im lặng. Im lặng của Phật sẽ ở cùng với người đó và trong im lặng đó, người đó có câu trả lời. Vì im lặng chính là câu trả lời. Trong im lặng của chính mình mà người đó cảm thấy câu hỏi nảy sinh, và cũng trong im lặng, chỉ trên nền tảng của sự im lặng đó mà sự sáng tỏ sẽ đến với người đó.

 

Bất kì khi nào bạn hỏi một câu hỏi sâu sắc, không cần câu trả lời nào cả. Tất cả những gì cần thiết là hãy chìm ngập trong câu hỏi đó, ở lại với nó và chờ đợi. Chính câu hỏi sẽ là câu trả lời.

 

Câu hỏi – nếu bạn đi sâu vào trong nó, sẽ dẫn tới chính ngọn nguồn từ đó câu trả lời cũng tuôn ra. Nó luôn ở trong bạn. Câu hỏi nảy sinh từ trái tim thì câu trả lời cũng sẽ được tìm ở trái tim. Nếu câu hỏi bắt nguồn từ sâu trong bản thể, thế thì câu trả lời cũng thế. Việc duy nhất của bạn là ở trong im lặng, làm sạch tâm trí mình, để cho câu trả lời từ trong trái tim, trong cốt lõi bản thể có cơ hội được lắng nghe, được hiển lộ.

 

Các triết gia và các nhà tâm lý học, nhà khoa học luôn cố gắng cho bạn câu trả lời nhưng dù họ có giải thích tốt đến đâu, nó cũng chỉ chạm tới tâm trí bạn, không bao giờ là trái tim hay cốt lõi bản thể bạn. Bởi vì với trái tim và bản thể, cuộc sống là bí ẩn, nó không cần được giải thích.

 

Cuộc sống đang đập rộn ràng, cuộc sống đang tuôn trào và nhảy múa khắp xung quanh bạn, chẳng cần lời giải thích nào, chẳng bí mật nào, chẳng cần chìa khoá nào. Cuộc sống không phải là triết gia, nhưng nó giống như nhà huyền môn. Nó cười lớn, thay cho mọi lời giải thích.

 

Điều này kì lạ. Bất kì khi nào có lời giải thích nào, thù hằn phát sinh. Bất kì khi nào bạn tin vào cái gì đó, bạn bị phân chia. Niềm tin tạo ra xung đột. Toàn bộ thế giới này đang bị phân chia bởi vì các niềm tin. Bạn là người Hindu và ai đó là người Hồi giáo, thế thì các bạn là kẻ thù. Tại sao các bạn lại là kẻ thù? Bởi vì niềm tin của các bạn. Niềm tin tạo ra xung đột, lời giải thích là thứ cố gắng tạo ra niềm tin. Thế nên mọi lời giải thích là ngu ngốc, chúng tạo ra đủ loại ý thức hệ, trường phái, phe phái, chúng tạo ra mọi loại xung đột và chiến tranh.

 

Mọi người đều tin rằng: chỉ có niềm tin của họ là đúng đắn và thiêng liêng, trong khi mọi niềm tin của mọi người khác đều có vẻ ngu xuẩn. Nhưng mọi niềm tin đều ngu xuẩn. Bạn không thể thấy niềm tin của mình là ngu xuẩn vì nó gần quá. Thực sự, việc giải thích là ngu xuẩn, ngốc nghếch.

 

Cuộc sống không có bản đồ và cũng không có khả năng làm ra bản đồ từ nó. Nó là con đường vô lộ. Thế giới này không có ranh giới, ranh giới là sự phân chia của tâm trí con người. Không có tâm trí, thế giới là một. Không có tâm trí, không có giải thích, sẽ không có phân chia. Con người liên tục đánh nhau vì lời giải thích của mình. Tất cả mọi cuộc đánh nhau đều ngu xuẩn.

 

Nếu bạn thực sự muốn là một người bạn, với người khác, với sự tồn tại, thế thì đừng có giải thích gì, đừng có kết luận gì, đừng tin vào bất kì cái gì. Và thế thì bạn không bị phân chia, thế thì nhân loại là một, thế thì không có rào chắn.

 

Và tình yêu tồn tại không qua tâm trí, nó tồn tại qua cảm giác. Trong khoảnh khắc bí ẩn của cuộc sống được hiển lộ, mọi người cùng cười và tiếng cười đó làm họ thành một. Tiếng cười tới từ trái tim là tiếng cười tới từ toàn bộ bản thể. Khi mọi người cùng cười, họ trở thành bạn bè. Khi mọi người cùng khóc, họ trở thành bạn bè. Khi mọi người cùng tranh luận, họ trở thành kẻ thù.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6. Hữu dụng của cái vô dụng

 

Cái vô dụng là phúc lành. Nó là thứ hữu dụng lớn nhất.

 

Bạn thực sự là bản thân bạn khi bạn đang làm cái gì đó vô dụng: chơi, vẽ, hát, chỉ để hưởng thú, làm vườn, nằm dài trên bãi cỏ không làm gì cả chỉ để hưởng thú cái vô dụng, vui đùa, ngồi yên lặng bên một người bạn.

 

Nhiều điều có thể được làm trong những khoảng thời gian này chứ: Bạn có thể đi tới cửa hàng, tới chợ, bạn có thể kiếm cái gì đó. Bạn có thể đổi thời gian thành tiền bạc. Bạn có thể có được số dư tài khoản lớn hơn. Người ngu nói rằng thời gian là tiền bạc và họ chỉ biết một cách hữu dụng của thời gian: chuyển nó thành nhiều tiền hơn, nhiều hơn nữa. Để rồi đến cuối cùng bạn chết với một số dư ngân hàng lớn nhưng bên trong thì nghèo nàn toàn bộ, bởi vì cái giàu có bên trong chỉ nảy sinh khi bạn có thể tận hưởng cái vô dụng.

 

Thiền là gì? Thiền là sự vô dụng tối thượng.

 

Mọi người tới và hỏi thiền là gì, họ hỏi thiền có ích lợi gì, hữu dụng gì? Và khi tôi nói nó là cái vô dụng, họ không thể hiểu được, họ cảm thấy không thoải mái vì toàn bộ tâm trí bạn đã trở thành vị lợi, hướng lợi tới mức bạn làm bất cứ gì cũng yêu cầu kết quả, lợi ích. Bạn không thể thừa nhận cái gì đó mang theo niềm vui tự nó, không kết quả gì. Nói cách khác, bạn không thể thấy cái hay vô cùng của sự vô dụng.

 

Cái vô dụng có nghĩa là bạn tận hưởng một việc nhưng không có ích lợi gì từ nó. Bạn hòa nhập sâu vào trong nó, nó cho bạn phúc lạc. Phúc lạc này bạn không thể tích luỹ được, nó chỉ có đó khi bạn ở trong nó. Nó không phải tài khoản tiết kiệm.

 

Trong thế giới này tồn tại hai kiểu người: người vị lợi – họ trở thành nhà khoa học, kĩ sư, bác sĩ… và nhánh khác, phần bổ sung – họ là nhà thơ, kẻ lang thang, sannyasin – vô dụng, chẳng làm điều gì hữu dụng cả. Nhưng họ cho sự cân bằng, họ đem ân huệ cho thế giới. Nghĩ về một thế giới toàn những nhà khoa học mà không có nhà thơ mà xem, nó sẽ cực kỳ xấu xí, không đáng sống. Nghĩ về một thế giới mà mọi người đều ở trong cửa hàng, trong văn phòng và không một ai lang thang mà xem, nó sẽ là địa ngục. Kẻ lang thang đem lại cái đẹp.

 

Bất kỳ khi nào thế giới trở thành quá vị lợi, bạn tạo ra nhiều thứ, bạn sở hữu nhiều thứ, bạn trở nên bị ám ảnh với đồ vật – nhưng bên trong bị mất. Bởi vì bên trong chỉ có thể nở hoa khi không có căng thẳng bên ngoài, khi bạn không đi đâu cả, chỉ nghỉ ngơi, thế thì bên trong nở hoa. Thiền là tôn giáo giúp người ta nở hoa bên trong.

 

Thiền dọn đường cho cái vô dụng, cho cái không thể bị khai thác theo bất kỳ cách nào, cho cái không thể bị làm thành phương tiện cho bất kỳ cái gì khác. Bạn có thể có nó, bạn có thể phúc lạc trong nó, bạn có thể cảm thấy niềm cực lạc cao nhất có thể có, nhưng bạn không thể thao túng nó được. Nó là việc xảy ra. Khi bạn không làm gì, nó xảy ra. Và điều vĩ đại nhất bao giờ cũng xảy ra khi bạn không làm gì cả. Chỉ cái tầm thường mới xảy ra khi bạn làm gì đó.

 

Trang Tử nói: tôn giáo bắt đầu chỉ khi bạn đã hiểu cái vô dụng của tất cả việc làm, và bạn đã đi tới cực đối lập của vô làm, vô hoạt động, của việc trở thành thụ động, trở thành vô dụng.

 

Mọi người cứ ca ngợi cái hữu dụng vì thế giới sẽ dùng bạn, mọi người sẽ sẵn sàng dùng bạn, thao túng bạn, điều khiển bạn. Nếu bạn vô dụng, chẳng ai thèm nhìn vào bạn, mọi người sẽ quên bạn, họ sẽ để bạn trong im lặng, họ sẽ không bận tâm tới bạn. Họ sẽ đơn giản trở nên không nhận biết về sự hiện hữu của bạn. Bạn trở nên vô hình.

 

Hãy tỉnh táo và đừng trở nên hữu dụng, nếu không thì mọi người sẽ khai thác bạn. Họ sẽ bắt đầu quản lý bạn và thế thì bạn sẽ gặp rắc rối. Và nếu như bạn có thể sản xuất ra các thứ, họ sẽ buộc bạn phải sản xuất cả đời. Nếu bạn có thể làm điều gì đó, nếu bạn có kĩ năng, thế thì bạn không thể để bị phí hoài. Nếu bạn hữu dụng cho người khác, thế thì bạn phải sống cho họ.

 

Vô dụng, không ai nhìn vào bạn, không ai chú ý tới bạn, không ai bận tâm tới bạn, bạn được bỏ lại một mình. Trong bãi chợ mà dù vậy bạn sống dường như bạn đang sống trên Himalaya. Trong cái đơn độc đó mà bạn trưởng thành. Toàn bộ năng lượng của bạn chuyển vào bên trong.

 

Mặt khác, cái vô dụng là khía cạnh khác của hữu dụng. Bạn có thể nói về cái hữu dụng chỉ bởi vì cái vô dụng cho phép điều đó. Nó là phần rất quan trọng. Nếu bạn loại bỏ nó hoàn toàn, thế thì toàn bộ cái được xem là hữu dụng sẽ sụp đổ. Cái hữu dụng tồn tại là nhờ cái vô dụng.

 

Hãy nghĩ về bạn, làm việc 24/7 suốt mọi ngày, không một giây phút nào nghỉ ngơi, chỉ sản xuất và sản xuất liên tục. Thế thì bạn sẽ không thể tồn tại, nếu có, bạn là một cái máy, robot, bạn không sống chút nào. Ngày nay một số nước thậm chí khai thác cả sự nghỉ ngơi, giấc ngủ của trẻ nhỏ. Họ bắt đầu thiết kế các bài học để dạy bọn trẻ khi chúng ngủ. Thậm chí giấc ngủ cũng bị phá rối và khai thác. Bạn không thể được phép là bản thân mình ngay cả trong giấc ngủ. Bạn thậm chí không được phép tự do mơ. Thế thì bạn là cái gì?

 

Giấc ngủ là gì? Nó là sự vô dụng cần thiết. Sau cả ngày làm việc bạn rơi vào giấc ngủ. Bạn chuyển từ hữu dụng sang vô dụng. Và đó là lý do mà buổi sáng bạn lại tươi tắn, sống động và khoẻ khoắn thế. Mọi phẩm chất vui vẻ, sáng tỏ bạn có vào buổi sáng đều đến thông qua cái vô dụng, là giấc ngủ. Thậm chí nếu giấc ngủ vô dụng đến nỗi không có mơ, bạn lại càng khoẻ khoắn hơn nữa.

 

Đó là lý do tại sao thiền có thể đem lại cho bạn những thoáng nhì lớn lao nhất, bởi vì nó là điều vô dụng nhất trên thế giới này. Bạn đơn giản chẳng làm gì cả, bạn đơn giản đi vào trong im lặng. Nó còn lớn lao hơn giấc ngủ bởi vì trong giấc ngủ bạn vô ý thức, bất kì cái gì xảy ra trong giấc ngủ của bạn cũng xảy ra một cách là vô ý thức. Bạn có thể trong cõi trời nhưng bạn không biết điều đó.

 

Trong thiền, bạn di chuyển một cách có chủ ý. Bạn nhận biết về con đường: cách đi từ thế giới hữu dụng của bên ngoài sang thế giới vô dụng của bên trong. Và một khi bạn biết tới con đường, bất kì khoảnh khắc nào bạn cũng có thể đơn giản đi vào trong.

 

Ngồi trong xe buýt bạn chẳng cần làm gì cả, bạn đơn giản ngồi, du hành trong ô tô hay tàu hoả hay máy bay, bạn không làm gì cả, chỉ nhắm mắt và đi vào trong cái vô dụng, cái bên trong. Bỗng nhiên mọi thứ trở nên im lặng, bỗng nhiên mọi thứ thành trầm tĩnh, và bỗng nhiên bạn ở trong ngọn nguồn của mọi cuộc sống.

 

Nhưng cái vô dụng này không có giá trị thị trường. Bạn không thể bán nó cho bất kì ai. Chẳng ai sẵn sàng mua nó, nó không phải món hàng.

 

Cái vô dụng thật bao la trong khi cái hữu dụng rất nhỏ. Nếu bạn cố gắng cất giữ cái hữu dụng và quên cái vô dụng, bạn sẽ rơi vào vực thẳm. Nếu chỉ bốn mét vuông đất là hữu dụng cho bạn, phần còn lại của trái đất tan biến đi vào vũ trụ vì không cần tới, bạn sẽ chóng mặt, bạn sẽ ngã quỵ vị vực thẳm ở khắp mọi nơi.

 

Khắp mọi nơi trên thế giới, những người suy nghĩ như các triết gia đều thấy rằng cuộc sống này là có vấn đề, nó dường như vô nghĩa, cứ như ngõ cụt. Hỏi Sartre, Marcel, Jaspers, Heidegger – họ đều nói cuộc sống là vô nghĩa. Tại sao cuộc sống lại trở thành vô nghĩa thế?

 

Cuộc sống là vô nghĩa vì bạn không sống trong sự cân bằng giữa cái hữu dụng và cái vô dụng. Bạn đã phủ nhận cái vô dụng hoàn toàn. Bạn đã đóng cánh cửa. Bây giờ chỉ còn cái hữu dụng là có đấy và bạn nặng gánh quá nhiều bởi nó.

 

Cái vô dụng là cần thiết. Cái hữu dụng giống như khu vườn, gọn gàng, sạch sẽ. Cái vô dụng giống như khu rừng bao la, tự nhiên, nó không thể gọn gàng sạch sẽ được. Tuy nhiên nó có cái đẹp của riêng nó, nếu một khu rừng mà gọn gàng sạch sẽ – nó chết. Vườn không thể sống động được, vì bạn sẽ liên tục cắt tỉa nó, trông nom nó. Khu rừng bao la có sự sống động, có linh hồn rất mạnh mẽ, hoang dại. Đi vào rừng bạn sẽ thấy bị tác động, lạc trong rừng và bạn sẽ thấy sức mạnh của nó. Trong vườn bạn không thể cảm thấy sức mạnh, nó không có sự hoang dại mạnh mẽ, nó do con người làm ra. Cái đẹp của nó đến từ sự quản lý, trông nom, thao tác, nhân tạo.

 

Cái vô dụng giống như rừng bao la và cái hữu dụng thì giống như vườn bạn tạo ra quanh nhà mình. Bạn đừng cắt tỉa rừng, hay để cho vườn của bạn là một phần của rừng bao la, thế thì nó không phải vườn của bạn, nó là vườn của Thượng đế.

 

Và bạn có thể nghĩ được bất cứ thứ gì vô dụng hơn Thượng đế không? Bạn có thể dùng được ngài theo cách nào không? Đấy là rắc rối, đấy là lý do tại sao chúng ta không thể nào tìm ra bất cứ nghĩa nào trong Thượng đế. Và những người sống cuộc đời hướng theo ý nghĩa đều trở thành những kẻ vô thần. Họ nói không có Thượng đế, vì nếu có Thượng đế làm sao Ngài ấy có thể vô dụng như thế?

 

Họ loại Thượng đế khỏi cuộc sống và nhận trách nhiệm quản lý và điều khiển thế giới. Thế thì họ có thể biến cả thế giới này thành chợ, thành bệnh viện, thành trường học. Nhưng cái vô dụng của Thượng đế chính là cơ sở của mọi tiện ích đang diễn ra. Nếu bạn có thể chơi đuà, công việc của bạn sẽ trở thành vui thích. Nếu bạn có thể làm việc bạn yêu thích như cách trẻ con chơi đùa, không vì tiện dụng, không hướng đích, thế thì công việc của bạn sẽ không còn là gánh nặng cho bạn nữa. Nhưng điều đó là khó. Tâm trí bạn cứ nghĩ mãi về mọi thứ dưới dạng tiền bạc, lợi ích, hữu dụng.

 

Vậy mục đích của cuộc sống là gì? Nó không có mục đích nào cả. Không thể có mục đích nào được. Nó là vô mục đích, nó là sự vui đùa. Bạn phải tận hưởng nó, bạn chỉ có thể tận hưởng nó, bạn không thể làm gì khác về nó được. Nó không phải thứ có thể tiêu thụ được. Và nếu bạn bỏ lỡ một khoảnh khắc thì bạn đã lỡ, bạn không thể quay lại được.

 

Bản thân cuộc sống mà một sự vô dụng, chẳng ích lợi gì đâu. Bạn đang đi đâu? Kết quả là gì? Cuộc sống là cực lạc thường xuyên, khoảnh khắc nọ nối tiếp khoảnh khắc kia, bạn có thể tận hưởng nó, nhưng nếu bạn bắt đầu nghĩ về kết quả, bạn bỏ lỡ việc tận hưởng nó, gốc rễ của bạn bị nhổ lên, bạn không còn trong đó nữa, bạn đã trở thành người ngoài. Thế rồi bạn sẽ hỏi về ý nghĩa, mục đích.

 

Bạn có quan sát không? Rằng khi bạn hạnh phúc, bạn chẳng hề hỏi “mục đích của hạnh phúc là gì?”. Khi bạn đang yêu, bạn chẳng hỏi mục đích của yêu là gì. Buổi sáng mặt trời lên, chim hót và hoa nở, bạn chẳng hỏi mục đích của chim, của hoa hay mặt trời. Tâm trí liên tục hỏi về mục đích của mọi thứ, khi bạn sống trong vô trí, không suy nghĩ, bạn chẳng bận tâm về mục đích của bất cứ điều gì.

 

Tâm trí biểu thị cho cái hữu dụng. Thiền biểu thị cho cái vô dụng.

Khoa học biểu thị cho cái hữu dụng. Tôn giáo biểu thị cho cái vô dụng.

 

Chuyển từ hữu dụng sang vô dụng đi, và thực hiện việc chuyển này một cách tự phát và tự nhiên đến mức không có tranh đấu, không có xung đột. Làm nó tự nhiên như việc đi vào và đi ra khỏi nhà riêng của bạn.

 

Khi bạn cần tâm trí, dùng nó như một thiết bị máy móc, khi nó không được dùng, gạt nó sang bên và quên nó đi. Thế thì là cái vô dụng và làm cái gì đó vô dụng và cuộc sống của bạn sẽ được giàu có, cuộc sống của bạn sẽ được cân bằng. Cái cân bằng đó siêu việt lên cả hai, vượt lên trên hữu dụng và vô dụng. Siêu việt là trạng thái không hữu dụng cũng chẳng vô dụng.

 

Đừng nhảy về phía đối lập quá nhiều. Bạn phải ở giữa, chỉ ở giữa mới là cân bằng. Chỉ khi bạn ở giữa, thì cả hai mới phục vụ bạn. Vì có những người không thể nào gạt bỏ được tâm trí mình và cũng có những người không thể gạt bỏ được việc thiền của mình. Và nhớ đấy: nó là cùng một bệnh. Bạn đều không thể gạt bỏ, bạn vẫn bị kiểm soát. Bạn chưa tự do, bạn chưa siêu việt lên trên nó.

 

Đầu tiên bạn không thể gạt bỏ tâm trí, thế rồi bạn xoay xở làm điều đó, và rồi bạn không thể gạt bỏ được thiền. Bạn chỉ di chuyển từ nhà tù này sang nhà tù khác.

 

Một người hoàn hảo, con người của Đạo, là người không nghiện gì, không trong bất cứ tù túng nào. Người đó dễ dàng chuyển từ cực nọ tới cực kia bởi vì người đó vẫn còn ở giữa. Người đó dùng cả hai cánh.

 

Một người có thể bị nghiện việc sống trong cửa hiệu, thế rồi người đó thoát ra, thành kẻ lang thang và rồi lại nghiện việc lang thang đó. Nhà tù thay đổi nhưng người đó vẫn cứ là tù nhân. Người đó nghiện cái lang thang và không còn khả năng quay lại bãi chợ và cửa hiệu, không thể quay lại gia đình.

 

Theo cùng cách đó, thuốc được dùng để chữa bệnh, nhưng có một số người trở nên nghiện thuốc.

 

Nhớ lấy, cái vô dụng có hấp dẫn riêng của nó. Nếu bạn đang rất rắc rối với cái hữu dụng, bạn có thể chuyển sang cực đoan kia quá nhiều. Bạn có thể mất cân bằng của mình.

 

Sannyasin là sự cân bằng sâu sắc, đứng ở giữa, tự do khỏi mọi đối lập. Người đó có thể dùng cái hữu dụng và người đó cũng có thể dùng cái vô dụng. Người đó có thể dùng cái hữu đích và cái vô đích nhưng vẫn còn vượt ra ngoài cả hai. Người đó không bị chúng sử dụng. Người đó đã trở thành người chủ.

 

Sannyasin là thuyền rỗng. Thuyền rỗng chính là sự cân bằng hoàn hảo giữa cái hữu dụng và vô dụng. Trở thành thuyền rỗng đi. Làm trống bản thân mình và thế thì bạn trở thành người chủ.

 

 

 

 

7. Cái nơm và con cá

 

 

“Mục đích của nơm là để bắt cá, khi được cá rồi, hãy quên nơm

Mục đích của lời là để chuyển ý, khi đã được ý, hãy quên lời”

 

Khó quên lời vì chúng níu bám lấy tâm trí. Khó vứt lưới đi, không phải vì cá mắc trong nó, mà vì người đánh cá cũng đang bị mắc. Đây là một trong những vấn đề lớn nhất.

 

Người ta thường xuyên bám giữ lấy lời và quên mất nghĩa. Biểu tượng trở thành nặng nề đến mức nội dung bị quên mất hoàn toàn. Bề ngoài thôi miên bạn, khiến bạn quên bắng nội dung. Điều này đã xảy ra trên khắp thế giới. Christ là nội dung, Ki-tô giáo chỉ là lời. Phật là nội dung, dhammapada – pháp lộ – chỉ là lời. Krishna là nội dung, Gita không gì khác ngoài cái bẫy. Nhưng Gita được ghi nhớ còn Krishna thì bị quên lãng. Hay đôi khi bạn nhớ Krishna nhưng bạn nhớ ông ấy chỉ bởi vì bạn nhớ Gita. Nếu bạn nói về Christ đấy là vì nhà thờ, thượng đế học, Kinh thánh… mọi người mang cái lưới trong nhiều kiếp mà không hiểu rằng đấy chỉ là một cái lưới, cái bẫy.

 

Chiếc thuyền giúp đưa bạn qua sông, khi đã qua sông rồi, hãy bỏ thuyền lại, đừng vác nó theo, bất kể bạn yêu quý và biết ơn nó thế nào. Bạn đã vác nhiều chiếc thuyền trong đầu mình qua hàng vạn kiếp. Nhìn vào trong tâm trí bạn mà xem, đầy ắp thuyền, thang, con đường, kinh sách, lời và lời – tất cả làm nên tâm trí bạn, đầu của bạn.

 

Bình chứa trở thành quan trọng, phương tiện đã trở thành quan trọng đến nỗi bạn quên luôn thông điệp chứa trong bình chứa ấy. Người đưa tin chỉ trao cho bạn thông điệp – nhận lấy thông điệp và quên người đưa tin đi. Cảm ơn người đó nhưng đừng mang người đó trong đầu bạn. Mohammed đã nhấn mạnh liên tục rằng ông ấy chỉ là người đưa tin, đừng tôn thờ tôi, nhưng người Hồi giáo đã quên tất cả. Họ đã biến ông ấy thành quan trọng, thành thông điệp.

 

Nhận lấy thông điệp, quên lời đi, quên người đưa tin đi.

 

Những người mang thông điệp thật sự là những người rất im lặng. Im lặng của người đó hàm chứa thông điệp. Tìm ra một người im lặng và đó là người duy nhất đáng để nói chuyện với.

 

Còn bạn, khi bạn nói, bạn đang làm gì trong lúc nói? Việc nói của bạn rất bất lực, rất vô nghĩa. Khi bạn nói, bạn chẳng trao thông điệp nào. Lời của bạn trống rỗng, chúng không hàm chứa điều gì. Chúng chỉ là những biểu tượng vô nghĩa. Khi bạn nói, bạn chỉ đang tống rác của bạn ra. Đó là việc thanh tâm tốt cho bạn, nhưng nó nguy hiểm cho người khác. Và làm sao bạn có thể nói với người đang tràn đầy những lời? Không thể được. Lời không chừa lại chỗ trống nào. Lời không tạo ra cánh cửa hay lối mở nào. Lời quá nhiều, chúng cản trở, chúng khiến bạn không thể thấm nhuần vào bên trong được.

 

Việc nói với một người tràn đầy lời là gần như không thể được. Người đó không thể lắng nghe được, bởi vì để lắng nghe, người ta phải im lặng, để lắng nghe người ta phải tiếp nhận. Lời không cho phép điều đó. Lời là thứ hùng hổ và hung hăng, chúng chưa bao giờ tiếp nhận.

 

Bạn có thể nói nhưng bạn không thể lắng nghe. Và nếu bạn không thể lắng nghe, việc nói của bạn là việc nói của người điên. Bạn đang nói mà chẳng biết tại sao, bạn đang nói mà chẳng biết mình nói cái gì. Bạn cứ nói bởi vì nó đem cho bạn một loại làm nhẹ.

 

Bạn cảm thấy thoải mái sau việc tán gẫu vui. Lời trút ra khiến bạn nhẹ gánh, lời là sự căng thẳng của bạn. Đó là lý do bất kì khi nào bạn nói, bạn đơn giản làm người khác chán ngán. Nhưng tại sao người đó nghe? Người đó đâu có nghe, người đó chỉ muốn đợi đến lượt để làm chán bạn, người đó chỉ đợi đúng lúc để có thể nắm dây cương trong tay bạn.

 

Có một sự kiện nơi một chính khách cứ nói và nói những điều nhàm chán đến nỗi mọi thính giả đều bỏ đi. Khi ông ta nói xong thì chỉ còn một người duy nhất ở lại. Ông ta rất xúc động liền cảm ơn người thính giả đó và nói, “Anh dường như là người duy nhất yêu và hiểu chân lý. Anh là tín đồ đích thực duy nhất. Tôi biết ơn anh. Mọi người khác đều đã bỏ về mà anh vẫn ở lại đến tận cùng.”

Người này đáp, “Xin ông đừng có nói ngu. Tôi còn ở đây là vì tôi là diễn giả tiếp theo đấy.”

 

Khi bạn lắng nghe, bạn lắng nghe bởi vì bạn là diễn gỉa tiếp. Bạn cho phép người khác nói, vì bạn sẽ là người nói kế tiếp. Thực sự, khi bạn nói ai đó chán, đa phần là vì người đó cứ nói mãi và không cho bạn cơ hội nào để nói. Nhưng sự thật thì mọi tâm trí tràn đầy lời thì đều đáng chán cả. Khi nào bạn mới hiểu ra điều này?

 

Tại sao một người là chán? Vì người đó toàn lời với lời, lời trống rỗng, không có cá trong chúng, chỉ có mỗi nơm, vô dụng, vô nghĩa, không có nội dung gì cả. Lời trống rỗng giống như tiếng ồn, chẳng ý nghĩa gì.

 

Bất kì khi nào và bất cứ điều gì có ý nghĩa, nó là đẹp. Bất kì khi nào có ý nghĩa, bạn đều trưởng thành qua nó. Bất kì khi nào bạn gặp người có nghĩa, nó cho bạn sự bùng phát năng lượng. Nó là việc học hỏi, nó là kinh nghiệm. Hiếm hoi lắm mới tìm thấy được một người im lặng.

 

Nếu bạn có thể tìm thấy được một người im lặng và thuyết phục người đó nói với bạn, bạn sẽ được lợi nhiều. Bởi vì khi tâm trí không bị chất đầy bởi lời, trái tim sẽ nói với trái tim. Khi mọi thứ tới từ im lặng, khi lời được sinh ra từ im lặng, nó là đẹp, nó là sống động. Nó chia sẻ cái gì đó với bạn.

 

Khi lời tới từ đám đông lời, nó là điên, nó sẽ làm bạn phát điên.

 

Một cậu bé năm tuổi được hỏi, “Em cháu học nói chưa?”

Cậu thở dài, “Rồi. Mọi người đã dạy nó nói, bây giờ mọi người không biết làm sao để dạy nó im lặng.”

 

Đây là khổ. Bạn phải dạy lời, nó là một phần của cuộc sống, thế rồi bạn phải học cách im lặng, và cách thành vô lời. Đại học, cha mẹ, thầy cô, cuộc sống này đầy ắp những người dạy bạn lời, thế rồi bạn phải tìm ra một người thầy có thể dạy bạn cách giữ im lặng, yên tĩnh.

 

Nếu tâm trí bạn quá nặng gánh với lời, lý thuyết, kinh sách, chúng sẽ gõ cửa liên tục đòi mở lối ra, chúng muốn ra. Và khi tâm trí muốn trút ra, Thượng đế không thể vào trong bạn được. Khi tâm trí muốn ra, nó không mở cho bất kì cái gì đi tới. Nó đóng, nó là giao thông một chiều rất hung hăng, độc tài.

 

Khi bạn hùng hổ qua lời nói đi ra, chẳng cái gì thấm vào bạn được, không tình yêu, không thiền, không Thượng đế. Và tất cả những điều đẹp đẽ xảy ra như một quá trình đi vào. Khi bạn im lặng, không từ nào gõ cổng bên trong đòi đi ra, khi bạn chờ đợi – trong khoảnh khắc đó của chờ đợi, cái đẹp xảy ra, tình yêu xảy ra, lời cầu nguyện xảy ra, Thượng đế xảy ra.

 

Nhưng nếu một người quá nghiện ngập với lời, người đó sẽ bỏ lỡ tất cả. Đến cuối cùng, người đó sẽ có một bộ sưu tập dài những lời và lý thuyết, logic, mọi thứ – nhưng chẳng có gì đáng giá bởi vì thiếu nội dung.

 

Bạn có lưới, có nơm nhưng chẳng có cá. Nếu bạn đã bắt được cá, bạn sẽ vứt nơm đi ngay. Ai còn bận tâm? Nếu bạn đã thực sự dùng xong thang, bạn quên nó. Ai nghĩ về nó? Bạn đã siêu việt lên trên nó, nó đã được dùng.

 

Cho nên bất kì khi nào một người thực sự đi tới hiểu biết, tri thức bị quên lãng. Đó là điều chúng ta gọi đó là trí huệ. Người trí huệ là người đã có khả năng gạt bỏ tri thức. Người đó đơn giản loại bỏ đi tất cả những cái vô nghĩa.

 

Hiền nhân, người trí huệ, chỉ họ là người đáng nói chuyện với, chỉ họ mới là người đáng cho bạn lắng nghe. Chỉ hiền nhân mới là người đáng để bạn sống cùng.

 

Hiền nhân là gì? Con thuyền rỗng – không lời bên trong, bầu trời trống rỗng không gợn mây, không âm thanh, không tiếng động, không hỗn loạn bên trong, người đó trong hài hoà liên tục, thăng bằng, cân bằng. Người đó sống dường như người đó không hiện hữu. Người đó hiện hữu dường như người đó vắng mặt. Người đó di chuyển nhưng không cái gì di chuyển trong người đó. Người đó nói, nhưng im lặng bên trong vẫn còn đó, nó chưa bao giờ bị khuấy động. Người đó dùng lời, người đó dùng lời nhưng lời của người đó chỉ là phương tiện. Qua lời, người đó đang gửi đến bạn điều gì đó vượt ra ngoài lời. Và nếu bạn bắt giữ, nắm giữ lấy lời, bạn sẽ lỡ.

 

Khi bạn lắng nghe hiền nhân, đừng lắng nghe lời của người đó, chúng là phụ, chúng là nông cạn, chúng chỉ là ngoại vi. Lắng nghe người đó, đừng nghe lời của người đó. Khi lời đạt tới bạn, gạt chúng qua bên, như lữ khách vẫn làm khi đã đi qua sông, người đó bỏ lại chiếc thuyền ở lại và đi tiếp. Bỏ lại chiếc thuyền và đi tiếp đi. Nếu bạn mang chiếc thuyền, bạn điên. Thế thì cuộc sống của bạn sẽ thành gánh nặng, bạn bị chiếc thuyền đè nặng. Cứ biết ơn chiếc thuyền nhưng mang nó lên đầu thì thật là quá thể.

 

Bạn đang mang bao nhiêu chiếc thuyền trên đầu mình? Toàn bộ cuộc sống của bạn trở thành đông đặc, bất động vì trọng lượng này. Bạn không thể bay được, bạn không thể nổi được bởi vì bạn đang mang nhiều gánh nặng chết như thế. Không chỉ một kiếp này đâu mà còn từ nhiều nhiều kiếp nữa. Bạn thu thập tất cả những thứ vô dụng, vô ích, tại sao? Phải có lý do sâu sắc nào đó, nếu không mọi người sẽ không làm điều đó.

 

Lý do là: ngay chỗ đầu tiên, bạn nghĩ lời là thực tại – lời Thượng đế là Thượng đế, lời tình yêu là tình yêu – lời là thực, bạn đã nghĩ như thế. Nhưng lời không phải là thực. Lời chỉ là biểu tượng, chỉ dẫn, nó không phải thực. Một khi bạn bị mắc bẫy trong việc tin rằng lời là thực, thế thì sớm muộn gì bạn cũng sẽ bị thất vọng.

 

Nhìn vào thực tại của vô lời, bạn sẽ thấy sự thật, bạn sẽ không bị lừa dối, bạn sẽ không để cho lời chiếm hữu và kiểm soát bạn. Bạn sẽ không bị lừa.

 

Hitler đã để lại trong đời ông ấy một câu nói ý nghĩa: Khi một lời nói dối được lặp đi lặp lại nhiều lần, nó sẽ thành sự thực. Ông ta không nói suông đâu, ông ta nói bằng kinh nghiệm của chính mình. Ông ta đã thuyết phục toàn thể nước Đức – những người thông minh, những giáo sư, triết gia vĩ đại, những người học thức cao nhất – rằng mọi trách nhiệm cho thất bại của họ thuộc về người Do Thái. Làm sao một đất nước thông minh, học thức như thế lại tin vào điều này?

 

Điều này đã xảy ra chỉ bởi vì mảnh đất của các giáo sư, giới trí thức, cái gọi là học giả, bao giờ cũng nghiện lời. Nếu bạn cứ lặp đi lặp lại một lời mãi và mãi, gõ búa mãi và mãi, người nghe sẽ bắt đầu tin nó là đúng. Bạn thậm chí có thể biến dối trá thành chân lý. Lặp đi lặp lại điều gì đó và bạn sẽ dần bị thôi miên bởi chính sự lặp lại của mình.

 

Liên tục lặp lại một lời sẽ tạo ra thực tại nhưng thực tại này là ảo giác. Nó là ảo tưởng và bạn không thể đi tới thực tại chừng nào mà tất cả lời còn chưa biến mất khỏi tâm trí. Lời có ma lực rất lớn, đôi khi một lời cũng có thể tạo ra ảo giác. Nếu tâm trí bạn chỉ chứa một lời duy nhất thôi, tâm trí cũng không trống rỗng. Bất cứ điều gì bạn thấy, bạn cảm, đều là qua lời, và lời đó sẽ làm thay đổi thực tại.

 

Bạn phải hoàn toàn vô lời, vô ý nghĩ. Bạn phải chỉ là tâm thức. Khi bạn chỉ là tâm thức thế thì con thuyền là rỗng và thực tại sẽ được hiển lộ ra cho bạn. Bởi vì bạn không lặp lại bất kì cái gì hay bạn không tưởng tượng bất kì cái gì, nên bạn không tự thôi miên mình. Chỉ thế thì cái thực mới xuất hiện, mới lộ ra.

 

Nếu bạn còn bị nơm ám ảnh, chứng tỏ bạn chưa bắt được cá. Nếu bạn còn chưa nhận được thông điệp, bạn sẽ còn ám ảnh bởi lời.

 

Nếu bạn thực sự hiểu tôi, bạn sẽ không có khả năng nhớ được điều tôi đã nói. Bạn sẽ bắt được cá nhưng bạn sẽ bỏ nơm. Bạn sẽ là điều tôi nói nhưng bạn sẽ không nhớ điều tôi đã nói. Bạn sẽ được biến đổi qua nó nhưng nhưng bạn sẽ không trở thành con người hiểu biết hơn qua nó. Bạn sẽ trống rỗng hơn quá nó, ít tràn đầy đi, bạn sẽ đi xa khỏi tôi mà không bị nặng gánh chút nào.

 

Đừng thu thập lời vì bất kì cái gì bạn thu thập cũng sẽ sai. Thu thập là sai: đừng tích luỹ, đừng làm đầy kho báu bằng lời. Lời chỉ là cặn bã, chúng chẳng đáng giá gì. Ném chúng đi, tiêu hoá chúng, thế thì ý nghĩa sẽ có đó và ý nghĩa sẽ không cần phải nhớ, nó chưa bao giờ là một phần của kí ức nhưng sẽ là một phần trong cái toàn thể của bạn.

 

Lắng nghe, nhưng không phải là nghe lời, nhưng là nghe cái hiện hữu giữa các lời. Giữa các lời mà vô lời đang được trao cho bạn. Đừng bị quá tập trung vào lời, nhưng quan sát khoảng trống giữa các lời, chất im lặng bao quanh lời.

 

Đừng lắng nghe điều tôi nói, nhưng hãy lắng nghe tôi. Một khi bạn lắng nghe, thế thì tất cả mọi lời sẽ bị tan biến, bị quên đi, biến mất. Việc trao đổi thực, việc lắng nghe thực là việc tan biến của hai bản thể hoà vào nhau, trong im lặng.

 

Nhớ điều này như một luật cơ bản của cuộc sống – rằng cái vô dụng, cái vô nghĩa, cái ngoại vi trông có vẻ có ý nghĩa chỉ khi bạn còn chưa nhận biết về trung tâm. Thế giới này trông có vẻ ý nghĩa thế bởi vì bạn còn chưa biết về Thượng đế. Khi Thượng đế được biết tới, thế giới sẽ bị quên đi. Không bao giờ ngược lại. Khi bạn biết Thượng đế, bạn tự động quên thế giới.

 

Mọi người cố gắng quên thế giới để họ có thể biết Thượng đế nhưng điều này chưa bao giờ xảy ra và sẽ không bao giờ xảy ra. Bạn có thể cứ cố gắng và cố gắng để quên thế giới nhưng bạn không thể quên được. Mọi nỗ lực của bạn đều sẽ vô tác dụng. Bạn chẳng thể vứt bỏ được suy nghĩ và lời khi bạn còn chưa lấy được ý nghĩa, thông điệp. Suy nghĩ và lời chính là nơm, làm sao bạn có thể vứt bỏ nơm khi bạn còn chưa bắt được cá?

 

Đừng tranh đấu với lời nhưng hãy cố đạt tới ý nghĩa. Đừng cố gắng đánh nhau với ý nghĩ. Nếu chúng tới cứ để chúng tới, nếu chúng đi cứ để chúng đi. Đừng làm gì cả, chỉ dửng dưng, chỉ là người quan sát, người theo dõi, không bận tâm. Đó là tất cả những gì bạn có thể làm ngay bây giờ – không quan tâm.

 

Chẳng chóng thì chầy bạn sẽ cảm thấy và nhận ra rằng các ý nghĩ dàn chuyển động chậm lại. Chúng vẫn tới nhưng không nhiều lắm. Thậm chí đôi khi giao thông dừng lại, con đường vắng lặng. Khoảng trống nhỏ giữa hai ý nghĩ, đó là cả một bầu trời vinh quang hiển lộ. Rồi ý nghĩ khác tới, cứ để nó tới, đừng bị khuấy động.

 

Cứ là nhân chứng, quan sát, không can thiệp. Tâm trí sẽ lắng xuống và biến mất dần dần bởi vì chẳng gì có thể ở lại lâu một khi bạn dửng dưng. Dửng dưng là cắt tận gốc rễ, chính gốc rễ.

Phật có từ cho nó, ông ấy gọi nó là upeksha, nghĩa là hoàn toàn dửng dưng, không thế này không thế nọ, chỉ ở giữa – không bạn bè chẳng thù địch, không ủng hộ chẳng chống đối, chỉ ở giữa, nhìn cứ dường như là chẳng liên quan, dường như ý nghĩ này không phải của bạn. Cứ để chúng ở đấy, thế thì một hôm bỗng dưng, khi sự dửng dưng là toàn bộ, tâm thức sẽ dịch chuyển từ ngoại vi vào trung tâm, từ tâm trí vào vô trí.

 

Trong vô trí, mọi thứ đều tuyệt đối như nó luôn là thế. Người ta mãn nguyện, không còn chút bất mãn nào, người ta hoàn toàn thư thái, thư giãn, thanh thản như ở nhà riêng của mình. Với tâm trí, bạn luôn là người ngoài, ở ngoài. Tâm trí không phải nhà của bạn. Nếu tâm trí là nhà riêng của bạn thế thì nó bẩn thỉu, hỗn độn, ồn ào, đông đúc, làm sao bạn có thể thanh thản?

 

Bạn có rất nhiều thoáng nhìn của vô trí trong cuộc sống hàng ngày, nó tới không chỉ qua thiền đâu, nhưng bạn không được bắt rễ vào nó. Nó thoáng qua rồi nó trôi tuột đi. Dục rất hấp dẫn vì nó cho bạn thoáng nhìn của vô trí. Rất nhiều lần trong đời bạn đã có những khoảnh khắc thanh thản tự do, ấy chính là khi bạn có thoáng nhìn vào cõi vô trí.

 

Thiền là cách dịch chuyển tâm trí thành vô trí, đóng mọi lời để cho im lặng lên ngôi, lấp đầy bạn với tự do và thanh thản. Nhận ra khoảnh khắc đó, biết ơn nó nhưng đừng cố đi tìm nó lần nữa vì khi bạn cố tìm, tâm trí lại hướng đích và thế thì bạn lại lỡ mất. Vì mọi nỗ lực đều là hoạt động của tâm trí. Và còn tâm trí thì vô trí không thể nào lộ diện được.

 

Khi thiền là hoàn hảo, bạn sẽ quên thiền. Và chỉ khi bạn đã quên thiền, thế thì bạn sẽ đi tới mãn nguyện toàn bộ. Bây giờ thiền là bản thể bạn, nó luôn ở đó cùng bạn, nó là bạn.

Khi thiền là hoàn hảo, trong im lặng đó, bạn sẽ cảm thấy rằng mọi vị phật bao giờ cũng ở quanh bạn.

 

Người ta nói khi nào đệ tử sẵn sàng, thầy xuất hiện. Bất kì khi nào bạn sẵn sàng, chân lý sẽ được trao cho bạn. Thậm chí không có lấy một lỗ hổng khoảnh khắc nào. Bất kì khi nào bạn sẵn sàng, điều đó xảy ra ngay lập tức, không có lỗ hổng thời gian nào.

 

8. Hồn nhiên của cái toàn thể

 

 

“Tinh ranh sẽ không ích gì

Tinh ranh là cái thay thế cho thông minh thực.”

 

Thông thường chúng ra sống qua tinh ranh, láu cá và mưu mô, kế hoạch. Chúng ta không sống như trẻ nhỏ, ngây thơ, hồn nhiên. Chúng ta lập kế hoạch, chúng ta bảo vệ, chúng ta làm mọi thứ để đảm bảo an toàn nhưng kết quả là gì? Chung cuộc kết quả là mọi an toàn đều tan vỡ, mọi tinh ranh đều tỏ ra ngu xuẩn, chung cuộc chỉ cái chết ở lại đem ta đi.

 

Đạo nói rằng tinh ranh sẽ không ích gì cho bạn, bởi vì bạn tinh ranh với ai, bạn nghĩ bạn đang lừa dối ai? Bạn chỉ là chiếc lá trên cây, bạn có thể lừa được cây không? Bạn chỉ là giọt nước trong đại dương của cái toàn thể, giọt nước có thể lừa được đại dương không?

 

Xã hội dạy bạn trở nên tinh ranh, nó nói bạn đừng tin ai cả vì nếu không bạn sẽ bị lừa. Nhưng khi một người bắt đầu trở nên tinh ranh, láu cá, người đó đã mất đi tin cậy của mình vào cuộc sống, vào cái toàn thể. Mất đi tin cậy, người đó mất đi tiếp xúc với nguồn.

 

Thông minh thực sự không phải là tinh ranh. Nó là việc nhìn vào mọi vật một cách sâu sắc đến nỗi nhận ra rằng bạn chỉ là một phần của cái toàn thể, một lá trên cây, một giọt nước trong đại dương, một gợn sóng trên sông này và cái toàn thể chăm lo mọi sự, bạn không cần phải lo nghĩ gì, không cần lập kế hoạch nào.

 

Khi bạn không lo nghĩ, không lập kế hoạch, thế thì lần đầu tiên cuộc sống mới bắt đầu xảy đến với bạn. Lần đầu tiên bạn cảm thấy thoát ra khỏi mọi gánh nặng. Thông minh này chính là tôn giáo. Thông minh này là thực và nó cho bạn nhiều tin cậy hơn. Tin cậy hoàn toàn.

 

Như người say, quan sát người say trong các quán rượu, người say ngã trên phố, nằm trong cống rãnh vậy mà vẫn hạnh phúc, không gãy xương nào. Bạn thử ngã như người say, bạn thử ngã xuống cống và ngay lập tức bạn bị gãy xương, bạn bị đủ loại chấn thương. Sao kì lạ vậy?

 

Người say ngã mọi ngày, mọi đêm, nhiều lần một đêm nhưng chẳng xương nào bị gãy. Bí mật là gì? Bí mật là khi người đó say thì người đó không có bản ngã. Người đó hoàn toàn thoải mái, quên cả bản thân mình, người đó chỉ còn trong hiện tại, dù vô thức nhưng vẫn trong hiện tại. Khi người đó say, người đó không sợ, không có nỗi sợ nào. Và khi không có nỗi sợ, không có tinh ranh.

 

 

Tinh ranh tới từ sợ. Người càng sợ lại càng có nhiều tinh ranh. Người bạo dạn không tinh ranh nhưng người hèn nhát, người nhiều sợ hãi thì phụ thuộc nhiều vào tinh ranh của mình. Người càng kém cỏi lại càng tinh ranh. Người càng cao siêu sẽ càng hồn nhiên. Tinh ranh là cái thay thế.

 

Khi người ta say, say khướt, tương lai biến mất và quá khứ cũng biến mất. Rượu thường đem lại nhiều sức mạnh cho người say, nói gì tới đạo – cái say sưa tuyệt đối? Say với điều thiêng liêng đến mức thậm chí một dấu vết của bản ngã cũng không còn lại. Bạn không thể nào xúc phạm hiền nhân – người say với đạo bởi vì người đó không có đó, chẳng có ai chống lại bạn. Sự xúc phạm của bạn sẽ đi xuyên qua họ cứ dường như đi qua ngôi nhà trống. Con thuyền của họ là trống rỗng. Làn gió thoảng qua không rào chắn nào. Khi gió thoảng qua, ngôi nhà thậm chí cũng chẳng biết rằng gió đã từng đi qua nó.

 

Quyến rũ của rượu là thực bởi vì bạn còn bản ngã thế. Bạn quá nặng gánh bởi bản ngã và đôi khi bạn muốn quên nó đi. Cho nên thế giới sẽ phải theo rượu hay theo Đạo. Rượu là cái thay thế. Chỉ người tôn giáo, người thực sự tôn giáo mới có thể vượt ra ngoài rượu, ma tuý, thuốc phiện – bất kì kiểu ma tuý nào. Chúng là những thứ thay thế giúp bạn quên đi bản thân mình, làm sao bạn bỏ chúng được.

 

Nếu rượu thường có thể hữu ích thế, nói gì về rượu thiêng liêng? Rượu thường làm thay đổi hoá học trong não bạn, trong thân thể bạn, bạn quên bản thân mình. Nhưng điều này chỉ tạm thời. Sâu bên trong bạn vẫn có đó và sau vài giờ bạn sẽ tỉnh lại, bản ngã sẽ lại khẳng định nó lần nữa.

 

Nhưng có một loại rượu, rượu thiêng liêng – Thượng đế là rượu đó, Đạo, hay bất cứ tên nào bạn thích gọi. Một khi bạn đã nếm nó, bản ngã mất đi vĩnh viễn. Không ai bị lôi trở lại từ cơn say thiêng liêng này.

 

Đó là lý do tại sao người Sufi bao giờ cũng nói về rượu và đàn bà. Đàn bà và rượu là hình ảnh tượng trưng cho Thượng đế, nhưng họ đã bị hiểu sai, hiểu lầm bởi mọi người trên thế giới. Omar Khayyam là một nhà huyền môn, ông ấy nói về rượu tới từ Đạo, ông ấy nói về loại rượu và loại tình yêu mà trong đó bản ngã bạn bị mất đi vĩnh viễn. Chất say này, chất say thiêng liêng này không phải nhất thời, không phải tạm bợ, nó là vĩnh hằng.

 

Người Sufi nói về Thượng đế như nói về người đàn bà. Việc ôm choàng đó là vĩnh hằng, là tối thượng.

 

Tâm lý học phương Tây nói rằng bản ngã cần phải được làm mạnh thêm. Đó là khác biệt giữa thái độ phương Đông và phương Tây. Tâm lý học phương Tây nhấn mạnh rằng bản ngã phải được làm mạnh thêm: trẻ con phải có bản ngã mạnh, nó phải tranh đấu, vật lộn, chỉ thế thì nó mới chín chắn.

 

Tranh đấu làm mạnh bản ngã. Phương Tây sống qua tranh đấu, chính trị. Phương Đông có một thái độ hoàn toàn khác, Đạo là cốt lõi, là tinh hoa tâm thức phương Đông. Nó nói, buông bỏ đi, nhận ra rằng bạn không là gì cả. Tâm thức phương Đông nói: bản ngã chính là vấn đề, đừng làm cho nó mạnh hơn, đừng tạo ra bất kì tranh đấu nào. Cuộc sống này không phải là tồn tại của kẻ mạnh nhất mà là tồn tại của người khiêm tốn nhất.

 

Đó là lý do Jesus đã bị đóng đinh. Ông ấy tới từ phương Đông, ông ấy không thể được hiểu ở phương Tây. Phương Đông hiểu ông ấy vì phương Đông biết Lão Tử, Trang Tử, Phật và Jesus thuộc về họ. Ông ấy nói, “Những người cuối cùng sẽ là người đầu tiên trong vương quốc Thượng đế. Người khiêm tốn nhất, người hiền lành nhất, sẽ có toàn bộ vương quốc. Người nghèo, cái nghèo trong tâm linh chính là người sẽ có tất cả. Người nghèo trong tâm linh là gì? Là người đó không sở hữu bất cứ gì. Người đó là thuyền rỗng, người đó không là gì cả, không tự nói về cái gì, không có cả cái ta. Người đó sống như một sự vắng mặt.

 

Đây là một quy luật: Nếu bạn không có cản trở nào bên trong mình, trong tâm trí bạn, toàn bộ thế giới sẽ mở ra cho bạn, không có kháng cự. Thế giới này chỉ là sự phản xạ, nó là tấm gương lớn. Nếu bạn có kháng cự, thế thì toàn bộ thế giới có kháng cự.

 

Giống như bạn đang ở trong một gian phòng lắp đầy những tấm kiếng. Nếu bạn kháng cự thế thì trong mọi tấm gương bạn sẽ chỉ thấy những kẻ thù cũng đang kháng cự, đang chống lại bạn. Trong mọi tấm gương, trong mọi mối quan hệ, bạn đều thấy kẻ thù. Con người của Đạo không thấy kẻ thù nào ở đâu cả vì người đó không có kẻ thù bên trong. Con người của đạo thấy mọi tấm gương đều trống rỗng, tất cả mọi con thuyền đều trống rỗng, bởi vì con thuyền riêng của người đó là rỗng.

 

Khi con người của Đạo soi gương, người đó không thấy gì phản chiếu cả. Khi con người của Đạo bước đi, người đó không để lại dấu chân nào đàng sau, không dấu vết.

 

Quan sát người say, người say có nhiều điều tương tự với con người của Đạo. Anh ta bước nhưng không có người bước, đó là lý do anh ta bước nhưng có vẻ rất không cần bằng, rất loạng choạng. Anh ta bước nhưng không có chiều hướng, không mục đích, anh ta không định đi đâu cả, chỉ để bước chân đưa anh ta đi đến bất cứ nơi nào. Anh ta bước nhưng tâm trí trống rỗng, thuyền trống rỗng, tạm thời thôi và vô ý thức nhưng nó trống rỗng. Quan sát người say. Đi theo anh ta, thậm chí đánh anh ta và anh ta sẽ không giận. Nếu anh ta ngã, anh ta là một với việc ngã, không chống cự. Nếu mọi người cười nhạo và trêu trọc anh ta, anh ta cũng không lo nghĩ. Anh ta thậm chí còn thích làm trò hề cho tất cả mọi người cười, anh ta cười luôn cùng họ, anh ta có thể bắt đầu cười chính mình. Điều gì đã xảy ra? Tạm thời, qua hoá chất, anh ta quên bản thân mình, bản ngã anh ta không có đó.

 

Bản ngã là một kết cấu, một hệ thống, bạn có thể tạm loại bỏ nó qua hoá chất. Nó không phải thực tại, nó không phải cái bản chất trong bạn. Xã hội cho bạn bản ngã, rượu đơn giản loại bỏ bản ngã ra khỏi bạn, đó là lý do mọi xã hội đều chống lại rượu, bởi vì rượu là nguy hiểm, nó cho bạn một thoáng nhìn khi bạn ở bên ngoài sự kềm toả của xã hội. Đó cũng là lý do tại sao có nhiều tuyên truyền chống lại ma tuý đến thế ở Mỹ và Phương Tây.

 

Các chính phủ, chính khách, nhà thờ, giáo dục, văn hoá đều trở nên sợ hãi vì thế hệ mới quá dính dấp vào ma tuý. Họ sẽ trở thành nguy hiểm cho xã hội vì một khi bạn đã có thoáng nhìn ra ngoài xã hội, bạn chẳng bao giờ còn muốn trở thành một phần bị điều chỉnh của nó, nô lệ của nó. Một khi bạn đã có thoáng nhìn về vô trí, thế thì xã hội không thể chi phối bạn dễ dàng được. Và nếu người ta cứ đi quá sâu vào ma tuý thế thì có thể bản ngã sẽ bị tan nát hoàn toàn. Thế thì bạn sẽ trở thành gần như người điên.

 

Một hay hai lần ma tuý sẽ cho bạn thoáng nhìn, nó cũng chỉ như là cửa sổ mở ra rồi đóng lại. Nếu bạn vẫn cứ dai dẳng dùng nó và trở nên nghiện ngập, bản ngã có thể bỗng nhiên bị loại bỏ. Nhưng vấn đề ở chỗ: bản ngã bị loại bỏ nhưng vô ngã lại không nảy sinh. Bạn sẽ phát điên, tinh thần phân liệt, chia chẻ. Vô ngã không thể nảy sinh từ ma tuý. Nhiều nhất ma tuý chỉ làm mất bản ngã của bạn và để bạn lại trong khoảng trống vô hồn, đờ đẫn.

 

Tôn giáo làm việc từ góc độ khác, từ đầu ngược lại, nó cố đem vô ngã tới trước, nó dùng vô ngã để choán chỗ cho bản ngã. Thế thì bạn sẽ không bị bỏ mặc trong vô hồn, bạn sẽ không phát điên. Bạn sẽ rơi ra ngoài xã hội nhưng đã có một thế giới bản tính bên trong có sẵn cho bạn rồi.

 

Qua ma tuý bạn có thể rơi ra ngoài xã hội nhưng lại rơi vào điên khùng, vô nhận biết. Đó là lý do tôn giáo cũng chống lại ma tuý. Ma tuý cho bạn một sức mạnh nhưng sức mạnh này không tới từ bên trong bạn, nó là sức mạnh giả tạo, nhận biết của bạn cũng là giả, nó là tưởng tượng, là tự thôi miên, nó không có thực.

 

Ma tuý cho bạn ảo tưởng về sức mạnh, về nhận biết, điều này gây nhiều rắc rối khắp thế giới cho những người dùng ma tuý và nghĩ mình có thể bay.

 

Khi bạn không có sức mạnh và ma tuý có thể cho bạn lòng dũng cảm, điều đó là nguy hiểm. Nhưng xã hội không sợ nguy hiểm này. Thứ xã hội sợ về ma tuý là nó cho bạn những thoáng nhìn ra ngoài xã hội, thế thì bạn không thể nào bị điều chỉnh cho khớp với xã hội nữa.

 

Tôn giáo chống lại ma tuý và rượu nhưng với lý do khác. Họ nói: cứ là người say đi, người say rượu thiêng liêng, bởi vì thế thì bạn bắt rễ, định tâm. Thế thì bạn mạnh mẽ.

 

“Người trí huệ ẩn mình trong Đạo, chẳng cái gì có thể chạm tới người đó.”

 

Chỉ bản ngã mới có thể bị đụng chạm. Có những người say càng dễ bị đụng chạm, bị xúc phạm, bởi vì bản ngã vẫn còn đó. Người đó quên bản thân mình nhưng không quên bản ngã của mình. Bản ngã rất hay bị đụng chạm. Nó giống như một vết thương, bao giờ cũng mở, chưa lành. Bạn chạm vào nó và cái đau phát sinh. Chỉ một lời, một cử chr – người khác có thể thậm chí còn chưa nhận biết về điều họ đã làm với bạn nhưng bạn đã bị đụng chạm rồi.

 

Và bạn bao giờ cũng nghĩ người khác có trách nhiệm, rằng người đó làm tổn thương bạn. Không, bạn mang vết thương của mình. Với bản ngã thì toàn thể con người bạn là vết thương. Và bạn mang nó hoài. Chẳng ai quan tâm tới việc làm tổn thương bạn cả, không ai cố ý chờ cơ hội làm tổn thương bạn, mọi người đều bận rộn với việc giữ an toàn cho vết thương riêng của mình. Nhưng ai cũng luôn trong tình trạng cảm thấy đau và cho rằng đau vì người khác đã tệ hại. Điều này xảy ra bởi vì bạn sẵn sàng bị tổn thương thế, bạn chỉ đợi một dấu hiệu nhỏ để cảm thấy bị xúc phạm, bị xem thường, bạn đợi bên miệng núi lửa.

 

Bạn không thể chạm vào con người của Đạo, tại vì chẳng có ai ở đó để bị động chạm cả. Không có vết thương. Người đó mạnh khoẻ, lành mạnh, toàn thể và linh thiêng.

 

Nhận biết về vết thương của mình đi. Đừng giúp nó lớn lên, để cho nó được chữa lành, và nó chỉ được chữa lành khi bạn đi về gốc rễ. Càng ít sống trong tâm trí thì vết thương sẽ càng mau lành. Nếu bạn không còn tâm trí thì sẽ không còn vết thương nào cả. Sống cuộc sống vô-đầu, vô trí đi.

 

Thử trong hai mươi tư giờ, chấp nhận toàn bộ, hấp thu mọi thứ, không phản kháng dù bất kì cái gì xảy ra. Bỗng nhiên bạn cảm thấy một năng lượng tuôn chảy trong bạn mà bạn chưa từng cảm thấy trước đây. Ai đó xúc phạm bạn, bạn cảm thấy yếu đuối, bạn cảm thấy bị khuấy động, bạn bắt đầu nghĩ cách trả thù. Nhiều người lãng phí nhiều ngày, nhiều năm và thậm chí cả đời chỉ để ghi tạc vào đầu những chuyện rất cỏn con mà người đó cho là mình bị xúc phạm. Chỉ trong hai mươi bốn giờ, thử đi, cố gắng không phản ứng, không bác bỏ, dù bất kì cái gì xảy ra.

 

Nếu ai xô đẩy bạn và bạn ngã ra trên đất – thì ngã, rồi đứng dậy và đi về nhà. Đừng làm điều gì về nó cả. Nếu ai đó đánh bạn, dúi đầu bạn xuống, chấp nhận điều đó với lòng biết ơn rồi đi về nhà, đừng làm gì cả, chỉ trong hai bốn giờ thôi và bạn sẽ biết tới việc dâng lên của một dòng năng lượng mà bạn chưa hề biết tới trước đây, một sinh khí mới sẽ nảy sinh từ trong cội nguồn bản thể bạn.

 

Một khi biết điều đó, một khi bạn đã nếm trải nó, cuộc sống của bạn sẽ khác đi. Thế thì bạn sẽ cười to vào tất cả những điều ngu xuẩn bạn đã làm, vào tất cả những oán giận, phản ứng, báo thù, bạn sẽ nhận ra bạn đã phá huỷ bản thân mình và cuộc đời mình vì những điều vụn vặt như thế nào.

 

Không ai khác có thể phá huỷ được bạn ngoại trừ chính bạn. Không ai khác có thể cứu bạn ngoại trừ chính bạn. Bạn là Judas và bạn cũng là Jesus.

 

 

 

9. Thanh thản của cái chết

 

 

Tâm trí làm mọi thứ thành vấn đề, đấy là chức năng của nó. Tâm trí không phải cơ chế cho bạn giải pháp, nó là cơ chế đem cho bạn vấn đề. Nếu không có nó thì mọi thứ là đơn giản, cuộc sống là đơn giản, cái chết là đơn giản, chẳng có vấn đề gì cả. Nhưng tâm trí đem lại lừa dối rằng mọi thứ đều là vấn đề cần giải quyết.

 

Tâm trí không có chức năng giải quyết vấn đề, cho dù bạn nghĩ bạn đã giải quyết được một vấn đề, hàng nghìn vấn đề mới sẽ nảy sinh từ giải pháp này. Đây là điều triết học bao giờ cũng làm. Triết học là công việc của tâm trí. Khoảnh khắc tâm trí nhìn vào bất kì điều gì, nó nhìn với dấu hỏi, nó nhìn với con mắt hoài nghi.

 

Sống là đơn giản, chết là đơn giản nhưng chỉ khi bạn có thể thấy mà không dùng tâm trí. Khi bạn đem tâm trí vào, thế thì mọi thứ trở thành phức tạp, thế thì mọi thứ thành lẫn lộn. Tâm trí cố gắng giải quyết cái lẫn lộn này trong khi bản thân nó mới là nguồn của mọi lẫn lộn.

 

Nó giống như dòng suối nhỏ chảy trên đồi, một chiếc xe bò đi qua làm nó ngầu bùn và rồi bạn nhảy vào trong suối để làm sạch nó. Bạn sẽ chỉ làm cho nó ngầu bùn hơn. Tốt hơn cả là đợi trên bờ hoặc cứ bỏ đi, để mặc dòng suối lại, nó sẽ tự trở lại yên bình trong veo lần nữa khi bùn lắng xuống, khi lá trôi đi. Giúp đỡ của bạn không chỉ không cần thiết mà còn là sự khuấy động. Bạn sẽ chỉ làm lẫn lộn nó thêm.

 

Cho nên nếu bạn cảm thấy rằng đang có vấn đề, xin đừng chọc mũi mình vào đó. Ngồi sang bên cạnh và im lặng đi. Đừng cho phép tâm trí tham dự vào, bảo nó đợi đấy. Và rất khó cho tâm trí chờ đợi, nó là hiện thân của nôn nóng.

 

Thiền là việc chờ đợi linh thiêng. Lời cầu nguỵen là sự kiên nhẫn vô hạn. Mọi chức năng của tôn giáo là thuyết phục bạn ngồi im bên bờ, đừng nhảy vào dòng suối kể cả với ý định tốt. Tôn giáo nỗ lực ngăn tâm trí bạn tạo ra vấn đề.

 

Tâm trí đã trở thành gánh nặng. Bạn đã không dùng nó, thay vì vậy, ngược lại, bạn đang bị nó dùng.

 

Đừng cho phép tâm trí can thiệp vào cuộc sống của bạn, thế thì sẽ có tuôn chảy. Thế thì bạn không bị cản trở, thế thì bạn là trong suốt, thế thì mỗi khoảnh khắc đều là phúc lạc.

 

Mọi tôn giáo đều nhấn mạnh về tin cậy. Vậy tin cậy là gì? Nó là việc không cho phép tâm trí hỏi tại sao.

 

Tin cậy khác với niềm tin, nó khởi lên từ bên trong sâu thẳm, nó không cần triết lý hay lý thuyết nào bên ngoài. Tin cậy là việc tin vào chính cuộc sống chứ không phải kinh sách hay ngôn từ. Trong tin cậy không có hoài nghi, trong niềm tin thông thường ắt sẽ có hoài nghi. Chỉ người trong tin cậy mới biết sống là gì.

 

Cuộc sống là thứ tinh tế trong khi tâm trí là thứ thô thiển thế. Dùng công cụ thô thiển này, bạn sẽ không thể nào bắt được những rung động của cuộc sống. Bạn sẽ lỡ. Rung động này rất tinh tế – bạn chính là rung động đó.

 

Tâm trí là công cụ thô thiển của bản ngã, bản ngã lại rất tinh ranh. Nó làm mọi cách để khẳng định mình trong mọi hoàn cảnh. Nó xoay xở tạo ra cả một thế giới mơ tưởng, giả dối, không thực xung quanh bạn. Bạn sống cả đời trong một cuộc sống rất giả dối, từ gốc rễ đến mọi thứ khác, và thực là phép màu khi bạn có thể sống trong thế giới giả dối ấy lâu đến vậy.

 

Bạn nói chuyện bằng khuôn mặt giả, bạn cười bằng nụ cười giả, bạn nói những lời bạn không ngụ ý, bạn tạo ra hạnh phúc giả và tạo ra cả đau khổ giả nữa. Sống trong thế giới giả dối ảo mộng ấy và bạn mơ tìm ra sự thật, ra chân lý?

 

Cả đời bạn đã sống trong sự thao túng. Bạn luôn cố gắng thao túng khi bạn còn sống và rồi trước cái chết bạn cũng cố gắng để thao túng cái chết nữa. Bạn tìm cách kiểm soát những người ở lại sau khi bạn đã chết đi, đó là ý nghĩa của di chúc, tài liệu pháp lý.

 

Cuộc sống của bạn là sự thao túng của người khác, bạn muốn cái chết của bạn cũng là sự thao túng. Bạn lên kế hoạch để được chôn theo cách này cách kia. Không thể quyết định cuộc sống, bạn muốn quyết định cả cho cái chết.

 

Quyết định đem lại cho bạn bản ngã. Từ bỏ quyết định đi. Bỏ hết ý riêng của mình đi, để cho cội nguồn quyết định, để cho cuộc sống quyết định cách thức nó hấp thu bạn sau khi bạn từ bỏ cõi đời. Ta chưa bao giờ hỏi cội nguồn cách nó tạo ra thân thể này, sao phải bận tâm cách nó sẽ bị vứt bỏ?

 

Đó là điều Trang Tử nói với đệ tử khi họ hỏi ông muốn được chôn cất như thế nào: “Không chọn lựa. Nếu các ông để thân thể ta trên đất, cũng được, nó sẽ bị ăn; nếu các ông chôn sâu nó dưới đất, nó cũng sẽ bị ăn. Cho nên sao lại thiên vị hay lo lắng về chim chóc hay sâu bọ? Cứ để nó như nó sẽ xảy ra. Ta chưa bao giờ hỏi cách thức cội nguồn xây dựng thân thể này. Tại sao ta lại phải quyết định cách thức để vứt bỏ thân thể này? Để cho cội nguồn quyết định. Ta không sợ việc thân thể này sẽ bị ăn. Tại sao ta lại sợ rằng nó sẽ bị ăn? Thế là tốt.”

 

Chúng ta sợ bị ăn, tại sao? Đây là điều gì đó cần phải được hiểu. Tại sao chúng ta lại sợ bị ăn thế?

 

Tất cả các kiếp sống chúng ta đều ăn, và chúng ta đều phá hủy cuộc sống qua việc ăn. Bất kỳ cái gì chúng ta ăn, bạn đều giết hại. Bạn phải giết hại, bởi vì cuộc sống chỉ có thể ăn cuộc sống. Không có cách khác.

 

Cho nên không ai thực sự là người ăn chay cả, không người nào. Mọi người đều là không ăn chay, bởi vì bất kỳ cái gì bạn ăn thì cũng đều là cuộc sống. Bạn ăn quả, quả là cuộc sống. Bạn ăn rau, rau cỏ là cuộc sống. Bạn ăn bột mì, gạo, chúng là hạt mầm cho cuộc sống nảy sinh. Bất kỳ cái gì bạn phụ thuộc vào thì đều có cuộc sống cả.

 

Cuộc sống ăn cuộc sống, và mọi thứ đều là thức ăn cho thứ gì đó khác.

 

Vậy tại sao bạn bảo vệ bản thân mình và cố gắng đảm bảo rằng bạn sẽ không bị ăn? Điều này là ngu ngốc. Bạn đã ăn nhiều trong suốt cuộc sống của mình, bây giờ hãy cho phép cuộc sống có cơ hội để ăn bạn đi.

 

Đó là lý do tại sao tôi nói rằng người Parsee có phương pháp khoa học nhất để vứt bỏ thân thể.

Người Hindu đốt nó. Điều này là xấu, bạn đang đốt thức ăn của cuộc sống, của tự nhiên. Nếu mọi cây cối đều đốt quả của nó, và mọi con vật chết đi và con vật khác đốt chúng, điều gì sẽ xảy ra? Chúng tất cả đều sẽ là người Hindu nhưng cuộc sống sẽ khó tồn tại, sẽ không có ai ở đây cả.

Tại sao lại đốt? Bạn đã ăn cuộc sống, bây giờ cho phép nó, cho phép cuộc sống một cơ hội để ăn bạn đi, tiêu hoá bạn, biến bạn thành chất nuôi dưỡng cho cuộc sống.

 

Hạnh phúc với điều đó đi, bởi vì là thức ăn có nghĩa là bạn đã được cuộc sống hấp thu. Chẳng có gì sai cả. Nó có nghĩa là sự tồn tại đã lấy lại, thân thể bạn đã hội nhập vào nguồn, dòng sông đã rơi vào đại dương.

 

Đây là cách tốt nhất để được hấp thu – được ăn- để cho bất kỳ cái gì có ích trong bạn sống ở đâu đó khác, trong ai đó khác.

 

Cây cối nào đó, chim nào đó, con vật nào đó, sẽ sống qua cuộc sống của bạn. Hãy hạnh phúc vì cuộc sống của bạn đã được phân phối lại cho muôn loài. Tại sao cảm thấy rằng có gì đó là sai với nó?

 

Người Hồi giáo và Kito giáo chôn người chết dưới đất trong những quan tài loại tốt, để bảo vệ họ. Điều này là xấu, là ngu ngốc, bởi vì chúng ta không thể bảo vệ được cuộc sống, vậy thì làm sao chúng ta có thể bảo vệ được cái chết? Chúng ta không thể bảo vệ được cái gì cả, chẳng cái gì có thể được bảo vệ cả.

 

Cuộc sống vốn dĩ đã là mong manh, và bạn thậm chí lại cố làm cho cái chết thành không mong manh. Bạn muốn bảo vệ, gìn giữ thứ đã chết.

 

Người Parsee có phương pháp tốt nhất, họ đơn giản để thân thể trên tường hay nơi vắng, thế rồi chim kền kền và các chim khác sẽ tới và ăn nó.

 

Mọi người đều chống lại người Parsee, ngay cả người Parsee cũng chống lại người Parsee, bởi vì toàn bộ việc này trông có vẻ xấu thế. Nó không xấu đâu. Khi bạn ăn hay mọi loài khác ăn, điều đó có xấu không? Thế thì tại sao khi kền kền ăn, nó lại xấu? Nếu bạn ăn thế thì đấy là bữa tối. Còn khi chim kền kền ăn bạn thế thì đấy cũng là bữa tối chứ.

 

Bạn đã ăn kẻ khác, hãy để kẻ khác ăn bạn, hãy cho cuộc sống hấp thu bạn nữa.

 

Nếu bạn sống vô chọn lựa và cho phép cuộc sống xảy ra, thế thì bạn đơn giản trở thành một cánh đồng: cuộc sống xảy ra trong bạn, nhưng bạn không là người quản lý. Bạn không quản lý nó, bạn không kiểm soát nó. Khi bạn không phải là người kiểm soát, mọi căng thẳng tan biến, chỉ thế thì mới có thành thơi, thế thì bạn thảnh thơi toàn bộ.

 

Thảnh thơi đó là điểm tối thượng, Anpha và Omega, cái bắt đầu và cái kết thúc. Dù đó là cuộc sống hay cái chết, bạn không nên lấy bất kỳ quan điểm nào.

 

Đó là ý nghĩa của câu chuyện này: bạn không nên lấy bất kỳ quan điểm nào. Bạn không nên nói cái này đúng và cái kia sai, cái này phải và cái kia trái. Bạn không nên phân chia. Để cuộc sống là một toàn thể, không phân chia.

 

Bất kì khi nào bạn chọn lựa, bạn sẽ bị phân chia. Chọn lựa có nghĩa là phân chia, chọn lựa là xung đột.

 

Đừng chọn lựa. Vẫn cứ là nhân chứng vô chọn lựa và thế thì chẳng có gì thiếu cả. Thế thì sự tồn tại này là sự tồn tại hoàn hảo nhất có thể có. Chẳng cái gì có thể đẹp hơn, chẳng cái gì có thể phúc lạc hơn. Mọi thứ có sẵn ở đó, xung quanh bạn, chờ đợi bạn.

 

Bất cứ khi nào bạn trở nên trống rỗng và nhận biết, cuộc sống hiển lộ chân lý cho bạn. Nhưng nếu tâm trí bạn cứ làm việc bên trong: phân chia, chọn lựa, tạo ra xung đột, nó sẽ không bao giờ xảy ra cho bạn.

 

Bạn đã bỏ lỡ nó quá nhiều kiếp rồi, đừng bỏ lỡ nó thêm nữa.

 

Đủ cho hôm nay.

Osho